hadis

• islam peygamberinin^* sözleri, fiilleri ve tasvip ettiği şeylerin haberlerini aktaran hadislerin derlendikleri kitapların hiçbiri kur'ana eşedeğer hatta kıyası mümkün bir eser değildirler. islam için tek kaynak kur'an-ı kerimdir. sünnet onun açıklamasına ve uygulanmasına yönelik peygamberce ortaya konmuş pratiktir. yani sünnet nasla kurulmuş düzenin dışına çıkmaz ve ona ters düşmez. hadis kitaplarının hiçbiri ise sünneti dahi tamamıyla kavrayabilecek eksiksiz birer kitap değildirler.
  
  ilk elde yazılı eserlerle koruma altına alınmayan sünnet uygulamalarına yanlı, yanlış ilaveler yapılmaya başlanınca, hicri ilk asrın sonlarına doğru gerçek sünneti uydurmadan ayırmak çabasıyla hadis külliyatları meydana gelmeye başlamış, böylece rivayet edilen hadislerin hem ravi zinciri açısından hem de öz olarak dine uygunluğunun kritiğe tabi tutulmasına imkan veren bir hadis ilmi doğmuş ve gelişmiştir. dolayısıyla bugün hadis kitabı olarak elimize aldığımız eserler pazarda bazı insanların elinde kalan soğanı satmak için bile, soğanın bir hadisçe -tavsiyeyi bırakın- emredildiğini iddia ettiği bir dönemde, çürük, uydurma rivayetleri gerçek hadis ve sünnetten ayıklamak için meydana getirilmişlerdir. bu açıdan müminlere yüzyılardır verdikleri, sünneti mümkün olduğunca doğru aktarma hizmeti bakımından müellifleri müminlerin dualarına konu olmaktadırlar. (bkz: #13154241)
  
  ancak neticede hiçbir hadis kitabı sünneti tam olarak aktarıp ihata edemediğinden sünnete eşit ve denk sayılamazlar. neticede her biri kul eseridirler. ayrıca bu eserlerin yazılması ile hadis ilmi hitama ermemiş, külliyatta yer alan rivayetler yeni bilgiler ve analizlerle tekrar tekrar gözden geçirilmiş ve kimi rivayetler zayıf bulunarak eleştirilmiştir.
  hal böyleyken, erken dönemde yazılıp içinde pek çok rivayet bulunduran, aynı zamanda mukayese edilince, içindeki rivayetlerin hayli düşük oranda kısmının zayıf bulunduğu kimi eserlerin en güvenilir hadis kaynağı olarak sıfatlandırılması, onların sünneti tamamıyla kapsadığı anlamında anlaşılmamalıdır. amaç ele alınan kitabı, diğer hadis kitaplarıyla mukayase yapmak gibi görünmektedir.
  
  sünneti eleştirip, dil uzatmak baya sakıncalıyken, hadis rivayetlerini belli kriterlerle inceleyip ölçmek efdal bile olabilir müminler için. aralarındaki farkı gözetmeden başka niyetlerle yaklaşmanın hükmünü bilmek ise benim için mümkün değil.
  
  hadislerle ilgili karşılaşılan bir başka problem ise daha önceki dönemlerde meşhur olan bazı çürük, uydurma hadislerin gerçek sünnetten ayrılması için hazırlanmış kataloglara bakarken burada -sahih olmadıklarını vurgulanmak için- yer verilen hadis rivayetlerinin o katalogu telif eden kimse tarafından savunulduğunun sanılmasıdır. bu problemle hem dini hüküm vermek isteyen veya dini bir görüşü savunan kimseler karşılaşmaktadır hem de islam dinini eleştirmek için çarpık malzeme arayan bazı kimseler.