ikinci enternasyonal

• birinci enternasyonal'in merkeziyetçi ve disiplinli tutumundan farklı olarak esnek bir konfederasyon biçiminde (1889) kurulmuştur. öyle ki, dağılana kadar (1914) doğal ömründe sekiz kongresinin beşini bir genel sekreterliği, bağlayıcı bir merkez birimi olmadan gerçekleştirmiştir.
  
  döneminin sosyal-demokrat ve sosyalist partilerini uluslararası örgütü olmuştur.
  *
  kuruluşunun ilk yıllarında kendisini, birinci enternasyonal'i parçalayan anarşist akımlara karşı mücadeleye; erginlik ve son yılarını da kapitalizme ve kapitalizm içinde kapitalizme karşı mücadele yöntemi ve araçlarının niteliğine hasretmiştir.
  
  kapanışına da bu açmaz neden olmuş; yaklaşan savaş karşısında alınacak tutum tartışmaları sonrasında alınan kararla, kuruluşundaki felsefeye rağmen, "uluslararası dayanışmayı yurtseverliğe feda eden işçiler kendilerini yabancı bir devletin işçilerine karşı kendi burjuvalarıyla birleşmek zorunda kalmak gibi hayli bahtsız bir durumda" bulmuşlardır.
  
  güçlü önder ve teorisyenlerine karşı ve belki bu yüzden kafası epey karışık olmuş ve başından beri gevşekçe örgütlenmiş ikinci enternasyonal; "silahlarını kendi burjuvazisine çevirmek yerine, kendi ülkeleri adına diğer ülkelerin işçileri ile savaşa girme(k)" kararı sonrasında toplanan brüksel kongresi (1914)'nde bütün bütün çözülmüştür.
  
  not:tırnak içindeki ifadeler, editörlüğünü mete tunçay'ın yaptığı ve bilgi yayınevince yayınlanmış 'sosyalist siyasal düşünüş tarihi' cilt 1'de yer alan mikhail bakunin'in, "bir fransız'a mektuplar" adlı makalesinden alınmıştır.