geoengineering

• zamani geldiginde dunyanin en populer tartisma konusu haline gelecegi asikar olan muhendislik dali. insanligin, teknoloji yardimi ile iklimi "yonetmesi" anlamina gelir. henuz cok da dikkat ceken bir husus degildir zira hala toplum bilgilendirme calismalari atmosfere bir seyler ekleme yerine, zaten bir suredir ekledigimiz seylere bir son verme uzerinedir. fakat insanligin gelisimine bakilacak olursa, her seyin "engineering"ini yapmaya bayilan insan oglu mutlaka iklimi de muhendislik alanina sokup, tanri olabilme arzusunun bu buyuk adimini atacaktir. tabi o zaman ortaya cikacak dini etkiler toplumlari kaosa surukleyebilir, cunku bahsi edilen sey -kendilerine gore- tanri tarafindan ozenle yaratilmis bu muhtesem ve bir o kadar da hassas dengeye etki etmenin ne kadar buyuk bir gunah oldugudur. bu acidan bakildiginda, yalnizca bir bilimsel yaklasim olmaktan uzak, dunya uzerinde belki de dinleri toptan cope atacak cok buyuk bir kudreti vardir bu "geoengineering" denen olayin. yani diger bir deyisle olumsuzlugu bulmak gibi bir seydir. gunumuzde tartisilan geoengineering yontemlerine bekildiginda bu daha net gorulebilir. bir cok kucuk/buyuk proje olmasina ragmen haklarinda en cok konusulanlar soyle siralanabilir:
  
  - uzay kalkanlari (gunesten gelen radyasyonun bir kismini yansitip yer kabugunun isinmasini yavaslatmak)
  - uzay partikulleri (benzer bir sekilde uzaya yansitici aerosollar enjekte edip radyasyonu yansitmak)
  - stratosferik partikuller (bir oncekinin stratosfere uygulanmasi)
  - yansitici balonlar (ayni seyin beyaz renkteki balonlar ile yapilmasi)
  - bulutlarin artmasini saglamak icin atmosfere aerosol enjeksyonu (bulutlar iklimin radyatif dengesinde yansitici ozellikleri ile buyuk rol oynarlar, ve miktarlari ve parlakliklari bunu etkiler. bazi aerosollar bulut olusmasinda katalizor gibi bir gorev gorurler -ornek sulfatlar, deniz tuzu- ve bunlar arttirilirse atmosferdeki bulut orani arttirilabilir)
  - okyanuslara demir (bkz: ferrum) enjeksyonu (bzi inaktif fotosentetik planktonlarin aktif hale gelmesini saglar, ve bunlar fotosentez yolu ile atmosferdeki karbondiksit'i tuketir)
  - evlerin damlarini beyaz kaplamak (radyasyon yansitma ozelligini arttirir)
  
  bunlarin disinda da bircok patenti alinmis alet edevat vardir bu amac icin. ama ozellikle yukaridaki listenin ilk dordune dikkat edin. gunes radyasyonunu etkilemek. oha!!! su dunya uzerinde senin, benim, hayvanlarin, bitkilerin, suyun, havanin akla gelebilecek herseyin, her dinamigin varolusunun ana sebebinden bahsediyoruz ya. on gorulemeyen en ufak bir yan etki dandik "dunyanin sonu senaryolarini" gercege donsturur. ama iste insanoglunun curreti sinir tanimiyor. tanimamaya da devam edecek o yuzden gelecek nesilleri cok kaotik bir ortam bekliyor.