lazca

• güney kafkas dilleri grubundan gürcüce, svanca ve megrelce ile kardeş dil. batum'dan ardeşen'e ve pazar'a kadar küçük bir coğrafyada konuşulur. ayrıca 1877-1878 osmanlı-rus harbi sırasındaki kaç-göç'te marmara ve batı karadeniz'e yerleşen lazlar dolayısıyla mezkur bölgelerde de konuşulmaktadır. kocaeli'de gölcük dolaylarında yaşayan lazlar mevcuttur. düzce ve sakarya çevresinde de keza yaşayan lazlar vardır.
  
  lazca, türkiye'de çok uzun zaman maalesef 'celiyrum, cidiyrum' gibi bir türkçe ağzı gibi algılanıp tüm karadeniz insanı laz olarak etiketlendi ki hem tarihi, hem kültürel hem de dilbilimsel açıdan büyük bir yanlıştı. ne zamanki kazım koyuncu'nun da yer aldığı zuğaşi berepe adlı grup ve sonrasında müteveffa kazım koyuncu'nun kişisel çabaları 'didou nana' parçası ile zirveye ulaştı, işte o zaman bir farkındalık oluşmaya başladı. bugün hâlâ memleketin büyük bir kısmı lazca diye bir dilin var olduğunu ayırt edemiyor; ancak yeni nesilde yeterince farkındalıık oluşmuş durumda.
  
  tarihsel olarak bakıldığında gayet arkaik bir dildir lazca. yani tarihi özelliklerini korumaktadır halihazırda çoğunlukla. türkiye sınırları içerisinde konuşulan lazca, türkçe ile dil değinimi sebebiyle belli kelime ve kelime öbeklerini hatta kalıpları almıştır; ancak bu baskın dillerin kaçınılmaz etkisi olarak kabul edilir dilbilimde. lazların yaşadığı küçüçük coğrafyada dört farklı lehçenin konuşuluyor olması ve bu lehçelerin anadil konuşucularının birbirini çoğunlukla anlamaması bayağı ve saf yorumlara neden olmasın sakın ola. gürcistanda konuşulan megrelce, inanılmaz derecede yapısal ve sözcüksel olarak benzemektedir -burada da bir şey söylemek isterim, lazca diye dinlenilen 'didou nana' türküsü megrelce'dir ve gürcistanlı megrel sanatçı nana belkania'nın eseridir-. lazca-megrelce arasındaki benzerliği, türkçe ve azerbaycani arasında da gördüğümüz için pek de şaşırmamalıyız sanıram ki.
  
  lazca ile ilintili türkiye'de ilk bilimsel çalışmaları japon filolog goichi kojima ve ismail avci bucaklişi yapmıştır. son yıllarda doktora tezi olarak fransa'da rené lacroix adlı bir fransız filolog da lazca çalışmıştır arhavi lehçesi üzerinden. boğaziçi üniversitesi'nde bir proje yapılmaktadır. keza odtü'de de çalışmalara hız verilmeye başlandı.
  
  son olarak üzülerek belirtmek isterim ki ölmekte olan diller arasında gösterilmektedir lazca.
  
  edit: farfaraya düzeltmeler için müteşekkirim.