bruckner senfoni no. 3

• bu senfoninin orta avrupa senfonik dilinin gelisimindeki yeri cok onemlidir. bu yapiti bestecisi, wagner'e 1873 yilinda sunmustur. bu tarihte henuz brahms 1. senfonisi bestelememisti \ bitirmemisti. sayet bu siradisi yapitin, oldukca siradisi olan ilk versiyonunun (1873) promiyeri planlandigi uzere 1874'de yapilabilmis olsaydi herhalde klasik muzik tarihinde beethoven'in 3. senfonisinin yahut wagner'in tristan ve isolde operasinin ilk temsili kadar buyuk bir sansasyon yasanmis olacak, wagner'in sahne muziginde yaptigi devrim senfonik muzikteki karsiligina kavusmus olacakti.
  
  lakin olmadi. gunumuzun en onde gelen bruckner yorumcusu orkestralarindan olan viyana filarmoni orkestrasi ilk provalarin ardindan yapiti calinamaz olarak nitelendirdi ve planlanan temsili iptal etti. sonra ne oldu : 1876'da brahms'in muhtesem 1. senfonisinin ilk temsili yapildi ve schubert'in bitmemis, mendelssohn'un 3. ve schumann'in 4. senfonileri ile taslarini dosedigi romantik senfoninin yolu tam olarak tamamlanmis oldu ve ilk saheseri de bu temsille birlikte halka malolmus oldu.
  
  bruckner acisindan yapitin planlanan ilk temsilinin iptal edilmesi kadar buyuk bir talihsizlik ise 1877'de yasandi. brahms'in 2. senfonisinin ilk temsili bruckner'in 3. senfonisi ile ayri ay icerisinde, 1877'nin aralik'inda yapildi. sonuc : brahms'in cok guzel 2. senfonisi bruckner'in ceyrek saat kadar daha uzun ve cok daha zor bir yazi dili iceren 3. senfonisini golgede birakti.
  
  son tahlilde , bruckner senfonik muzik tarihinde devrim olarak nitelenmesi gereken 3. senfonisini daha once besteledigi halde alman \ avusturya ve dahi orta avrupa senfonik muziginin klasisizmden romantizme gecisine damga vurmak brahms'a ve onun 1. senfonisine nasip oldu.
  
  bruckner daha sonra yapitin son bir versiyonunu 1889 da hazirlayarak bastirdi.
  
  yapitin 1873 versiyonunun ilk basimi bestelenisinin 100 yil sonrasina tekabul eder. bu versiyonun goze carpan kimi kayitlari eliahu inbal ve george tintner, son olarak ise simone young tarafindan yapilmistir. ozellikle tintner'in kaydi yapitin wagner'e sunulan ilk versiyonunun ne kadar siradisi, carpici ve ilerici oldugunu gostermektedir. yapit daha sonraki versiyonlariyla gitgide daha makul bir hale donusmustur. promiyerinde kullanilan 1877 versiyonu 1873 versiyonundan carpici bicimde ayrilir. 1877 versiyonu ile 1889 versiyonu arasindaki farksa bu olcude buyuk degildir. 1. bolumun gelismesinin daha makul bir yapiya kavusturulmasi, finaldeki temalarin daha kisa islenmesi son iki versiyon arasindaki en belirgin degisikliklerdir.
  
  bence 3. senfonisi bruckner'in senfonileri icerisinde en onemlilerdendir. cok daha unlu olan bir 4. senfoniden daha iyi bir yapit oldugunu dahi soyleyebilirim. ama talihi acik bir yapit degildi.