6 entry daha
  • tekil gözükse de özünde çoğul bir kavramdır; "nedenler" çeşitlidir ancak irtibatsız değildir. iki aşamada incelenmesi gereklidir; aynı devirde avusturya macaristan, ispanyol, portekiz imparatorlukları da gerilemiştir, keza ruslar batıdan geri kalırken daha önce el atmadıkları doğuya kaymış ancak osamnlının çöküşünden bir sene önce imparatorluğun çökmesine mani olamamışlardır. hatta güneşi batmayan imparatorluk bile ikinci dünya saaşına kadar dayanmış, sömürgeleri birbiri ardına bağımsızlılarını kazanmışşlardır. bu açıdan bakıldığında burjuvazinin feodal-tarıma dayalı düzenine karşı zaferinin mihenk taşı sayılan fransız devriminden sonra genel olarak klasik imparatorluk kavramı sekteye uğramış günümüzde amerika benzeri toprak paylaşımında bağımsız bir hal almıştır. osmanlının çöküşünün daha trajik olması belki sadece imparatorluğunu kaybetmeyip medeniyet sahnesindeki yerini kaybetmesiyle de toplumsal gelişmişlikte geride kalmasındandır, elbette "gelişmeyi" lineer bir kavram olarak ele alırsak.

    her medeniyetin başlangıçta oluşturduğu bir model projesi vardır. roma medeniyeti, yunan medeniyeti denilince aklımıza gelen imaj kendi projelerinin yaşama geçmiş halidir. haliyle bu projenin limitleri baştan bellidir. ve ortaya çıkan medeniyet ne kadar büyükse sonradan değişmeye daha az cevaz verir hale gelirler. sistemin kendisini en üst nokktaya taşıyan dinamikleri devran dönünce direnç noktası haline gelirler. ingilizler sömürgeleri bu ölçüde soyabilmişlerdir çünkü kendi yükseliş dönemindeki teknik imkanları buna elvermiştir, oysa kara imparatorluğu sayılabilecek osmanlıda ele geçirilen toprakların merkezi yönetimi pek olası olmamıştır. nasıl ki hitler'in 1942'ye kadar ilerlemesi onun faşist kişiliğinden bağımsız olarak "başarı" olarak değerlindirilmesi yanlıştır. nedenlerin, sonuçların yeniden düzenlediği yeni nedenlerin, koşulların, iç ve dış dinamiklerin oluşturduğu matris sistemi başarıyı ve çöküşü beraberinde taşır. hayatın ilk anından başlayarak kendii tekrar eden bir modeldir bu. neden medeniyetin dna'sında gizlidir.
195 entry daha
hesabın var mı? giriş yap