don carlo

• don carlo, friedrich schiller'in don carlos tiyatro oyunu uzerine giuseppe verdi'nin besteledigi operanin italyanca versiyonunun adidir. fransizca versiyonundan cok daha kisa olan bu versiyon (1 tam perde ve kimi baska parçalar hariç tutularak vucuda gelmistir) gunumuzde daha sık sahlenen ve kaydedilen versiyon olmustur. (bkz: #25112118) yapitta adi gecen karakterler ve tarihsel olaylar gercektir ancak bu temel olaylar etrafinda kurgulanan iliskiler ve dige ayrintilar kurgudur.
  
  bu yapitin (italyanca olan versiyonundan bahsediyorum) 3. perdesinin (fransizca versiyonda bu 4. perdeye tekabul ediyor) acilisindaki ilk 20 dakika (orkestral giris, arya ve baslar düeti) kan dondurucudur. orkestra girisinde rol alan solo viyolonsel, keman esliklerinin arkasinda mukemmel bir melodi seslendiren karanlik baslar, aryadaki tukenmislik hissiyati, o devrin en guclu adamlarindan birinin icinde bulundugu yalnizligin ve caresizligin çok canli bir anlatisini sunar.
  
  ve .... ve ... o düet. din ve devlet iliskisini, dinin yeri geldiginde devletin varliginin, surekliliginin, kisaca bize tanidik gelen bir tabirle devletin bekasınin saglanmasi icin islenecek suçlari mesrulastirmak acamiyla nasil da etkin biçimde kullanilabildiginin, muzik tarihinde herhalde bu düet kadar etkili ve yer yer urpertici bir bicimde anlatan baska bir muzik parcasi herhalde yoktur.
  
  ayni yapitin 3. perdesindeki autodafe sahnesi, 1. perdenin acilisindaki koro, ayni perdede basrol ve 'en yakin arkadas'inin arasinda geçen düet (ki ayni düetin ana temasi 'en yakin arkadas'in son sozlerinde de duyulur [3. perde]), 1. perdenin kapanisi, 2. perdedeki 'en yakin arkadas' - kral düeti (restate!) ve tum 4. perde.
  
  seyredin, seyrettirin.