şart

• nişanyan'ın etimolojik sözlüğüne baktığımızda bu kelimen aslının aramice kökenli arapça bir kelime olduğunu görüyoruz. anlamı "çentik açma, bıçakla kazıma, belge, yazıt".
  
  tdk büyük türkçe sözlük'te ise kelimeye iki farklı anlamda iki farklı köken atanmış:
  
  "şart ar. şarµ
  (i) a. olması başka durumların gerçekleşmesini gerektiren şey, koşul: “ister istemez bu şartlara boyun eğecekti.” -f. r. atay."
  
  "şart fr. charte
  (ii) a. temel kural belgesi: paris şartı."
  
  bu iki kelime tamamen farklı dillerden dilimize girmiş olsalar da hem sesletimleri hem de içinde bulundukları bağlam bu kelimeleri birbirine yakınlaştırıyor. etimoloji ile ilgilenmeyen biri bu iki kelimenin aynı kökenden geldiğini bile düşünebilir.
  
  bir yandan da "büyük ferman" olarak çevirebileceğimiz magna carta, "bilgilerin görsel olarak temsil edilmesi" anlamına gelen ve bir dönem de denizcilik haritaları için kullanılan ingilizce kelime chart, fransızca'da harita manasına gelen carte ve hatta artık herkes tarafından kullanılan küresel bir kelime halini alan ingilizce'deki card kelimesinin ortak kökeninin latince'deki charta kelimesi olduğunu görüyoruz:
  
  "chart
  1570s, "map for the use of navigators," from m.fr. charte "card, map," from l.l. charta "paper, card, map" (see card (n.))"
  
  "card (n.)
  c.1400, from m.fr. carte (14c.), from l. charta "leaf of paper, tablet," from gk. khartes "layer of papyrus," probably from egyptian. form influenced after 14c. by it. carta (see chart)."
  
  petit robert de latince'deki charta'yı ve charta'dan türeyen kelimeleri yunanca khartes köküne bağlamış fakat bu yunanca kelimenin nereden geldiğinin bilinmediğini de eklemiş:
  
  charte
  "ce mot est l'altération de chartre (employé jusqu'au xixe s.), issu du latin chartula « petit écrit » puis « acte, document » en latin médiéval, diminutif de charta « feuille de papyrus », d'où « écrit, lettre », du grec khartês, d'origine inconnue.
  ¦ la famille latine a donné cartulaire, carte, pancarte et cartable (initialement « registre »), tandis que carton, cartouche, cartisane et cartel viennent de l'italien. carte a lui-même produit carterie, encarter, écarter (« rejeter une carte »), cartomancie et les plus récents cartothèque et télécarte.
  ¦ l'anglais a emprunté chart « carte marine; graphique », charter « charte » (que l'on retrouve en français dans charter et chartériser); l'italien, scartare « écarter; se défausser ». carte est passé en anglais (card) et en allemand (karte), carton en anglais (cartoon « dessin animé ») et en allemand (karton), comme cartel (kartell), réemprunté au sens économique.
  ? mots de cette famille :
  cartable, carte, cartel, carterie, cartisane, cartomancie, carton, cartoon, cartothèque, 1. cartouche, 2. cartouche, cartulaire, charte, charter, chartériser, 2. écarter, encarter, pancarte, télécarte."
  
  varmaya çalıştığım ve ilginç olduğunu düşündüğüm nokta ise nişanyan'ın aramiceden geldiğini söylediği "yazı, belge, yazıt" manasına gelen şart kelimesinin latince'de de "yazılı belge, papirüs sayfası" anlamına gelmesi.
  
  şart kelimesi türkçe'deki kullanımı ve sesletimi sebebiyle bana en baştan beri arapça kökenli olduğu izlenimini vermiştir fakat öğrendiğim hint avrupa dillerinde c(h)art- kökünden türeyen kelimelerin hepsinin bir noktada "yazılı belge, yazıt" anlamına varması bir yerden sonra ilgimi çekmeye ve bende bu iki kelimenin aslında ortak bir kökenden gelebileceği düşüncesinin oluşmasına sebep oldu.
  
  etymonline, nişanyan sözlük ve petit robert aramice veya eski mısır kökenli olabilecek bu iki kelimenin arasındaki ilişkiden söz edip "ayrıca ar. şart/yn. khartes arasındaki benzerlik ilgi çekicidir" gibisinden bir ekleme yapmamışlar. belki de farkına varan olmadı, bilemiyorum. kaynaklarım sadece internet üzerinde olduğu için ancak buraya kadar ulaşabildim belki de.