ilk kez uçağa bineceklere tavsiyeler

• vakti zamanında ilk kez uçağa bineceğimde böyle bir şey var mı diye bakmıştım, yoktu. şimdi ben yazayım dedim, zaten ukteymiş.
  
  sonradan zaman geçti bazı prosedürler değişti ve bazı eklemeler yapma ihtiyacı duydum. sonuçta entry biraz uzadı ama gerçekten ilk defa uçuş yapacaksanız okumanızı, okumayacaksanız bile daha önce uçuş yapmış birileriyle konuşmanızı öneririm. maksat memleket ilerlesin, insanlar hava yoluna alışsın, başınıza abuk sabuk iş gelmesin.
  
  olayı basitçe gerekli bilgiler ve faydalı bilgiler şeklinde ayırıyorum. gerekli bilgiler ile başlayalım.
  
  ***
  
  aktarmalı uçuş yapacaksanız:
  
  - mümkünse her iki uçuşun da aynı firmadan olmasına özen gösterin. örneğin; ankara'dan new york'a uçuyorsanız büyük ihtimalle istanbul aktarmalı uçacaksınız. bu durumda ankara-istanbul uçuşunu pegasus'tan alıp istanbul-new york uçuşunu thy’den almayın. istanbul-new york arası thy ile uçuyorsanız ankara-istanbul uçağını da thy'den almanın faydaları saymakla bitmez.
  öncelikle bavulunuzu ankara'da verdikten sonra istanbul'da alıp diğer uçağa taşıma derdinden kurtulursunuz. her iki uçuş da aynı hava yolu şirketi ile yapılıyorsa onlar bavulunuzu sizin yerinize diğer uçağa gönderiyorlar. böylece bavulların toplandığı yerde uzun uzun bekleyip bavulu diğer uçağa vermekle uğraşmıyorsunuz.
  ayrıca, her iki bileti aynı şirketten aktarmalı biçimde aldığınızda ilk uçuşta gecikme olursa hava yolu şirketi ikinci uçuşta sizi bekler ya da başka bir uçağa aktarılmanızı sağlar.
  örneğin; iki uçuşu da aynı şirketten aldığınız takdirde, ilk uçuşta az bir gecikme söz konusuysa ikinci uçuşta uçağı sizin için bekleteceklerdir (gerçek) uçağın bekleyemeyeceği kadar fazla bir gecikme olduğu durumlardaysa sizi başka bir uçakla nihai noktaya göndermeye çalışacaklardır. oysa ilk uçağı a şirketinden ikinci uçağı b şirketinden alırsanız, a şirketinin uçağı 2 saat gecikirse, b şirketi sizin ilk uçuşunuzu bilmediği için beklemeyecektir. bu durumda aktarma noktasına b uçağı kalkmadan ulaşsanız bile bavulunuzu alıp diğer uçağa yetiştiremeyebilirsiniz. gerekirse üç lira fazla para verin, bileti aynı firmadan alın, sizi hiç umursamadan kalkış yapan b uçağına aşağıdan el sallamak zorunda kalmayın.
  özetle aktarmalı uçuşlar söz konusu olduğunda mümkünse aynı hava yolu şirketini kullanın.
  
  peki aktarmada aynı şirketi kullanamıyorsak:
  - her hava yolu şirketi her yere uçmadığı için tek bir şirketle uçuş yapmak her zaman mümkün olmuyor. örneğin amerika'nın buffalo kentine gidecekseniz new york'a thy ile gidip burada us airways'e aktarma yapmak zorunda kalıyorsunuz. bu durumda iki uçak arasında en az üç saat olmasına özen gösterin. uçakların çeşitli sebeplerden yarım saat-bir saat rötarlı kalkması oldukça sık gözüken bir durumdur. başka bir hava limanına ineceksiniz, bavulunuzu alıp check-in süresi kapanmadan diğer uçağa yetişmek zorundasınız. üstelik aktarma noktası yurt dışındaysa muhtemelen pasaport kontrolünü de geçeceksiniz. böyle durumlarda aradaki bir kaç saatlik boşluk kesinlikle sizi kurtaracaktır.
  
  - ayrıca iki uçağın aynı terminalden kalktığına emin olun. bir çok hava limanı tek terminalden oluşur ancak bazı hava limanlarında bir kaç terminal olabilir. terminaller arasındaki mesafe yürüyerek 15 dakika olabileceği gibi bazen kilometreleri bulabilir. örneğin milan malpensa hava limanında terminal 1'den terminal 2'ye geçmeniz hava limanı içindeki toplu taşıma sistemine rağmen yarım saati bulabilir. aynı terminalden kalkan uçak bulamıyorsanız, terminaller arası geçiş süresini de hesaba katın. işte bunları hep hesaplayın.
  
  - bu entryi okuyabildiğinize göre aynı şehirde iki farklı hava limanına bilet almayacak kadar zeki olmalısınız. ilk uçağın paris orly hava limanına inip aktarma uçuşunun paris cdg hava limanından kalkması gibi bir durumla karşılaşmayın. böyle bir salaklık yapmayın. yapsanız da kimseye söylemeyin. şahsen ben böyle bir şey yapmadım. yapsam da söylemem.
  
  ***
  
  uçuş öncesi hazırlık:
  
  - yanınıza sonsuz miktarda yük alamazsınız, alabileceğiniz eşyanın kilogram cinsinden bir sınır vardır. bu sınır genelde bagaja verilen bavul için 20-30kg, kabin içine alınan çanta için 8-10kg civarındadır. uçtuğunuz şirkete göre bu sınır ve sınırı aşan bagajlarla ilgili uygulamalar değişir. örneğin thy, luftansa, emirates gibi şirketlerde bavulunuza kolay kolay karışmazlar. ağırlık kişi başı 20kg ile sınırlandırılsa bile 50kg'lik bavulla gittiğinizde kimse kolay kolay ses çıkarmaz. easyjet gibi firmalar sınırın bir kaç kg aşılmasını; pegasus, anadolu jet, bora jet, us airways gibi firmalar ise 5-10kg aşılmasını sorun etmeyeceklerdir. ancak rynn air gibi über ucuz bir şirketle uçuyorsanız ve 20kg’lik bagaj hakkınız varsa, 21kg’lik bagajla uçuğa (evet uçuk) binemezsiniz. sizden çantanızı boşaltmanızı ya da ek bagaj hakkı satın almanızı isteyeceklerdir. (aslına bakarsanız rynn air, easyjet gibi avrupa menşeili ucuz hava yolu firmaları bilet ücreti dahilinde hiç bagaj hakkı tanımıyor, uçağa bavulla binecekseniz mutlaka ek bagaj hakkı satın almanız gerekiyor, bilet fiyatını değerlendirirken bunu da göz önünde bulundurun)
  
  - bavulunuzu tıka basa doldurmamanızı öneririm. hava alanı güvenliği nadiren de olsa bavulunuzu açmanızı talep edebiliyor. bavulunuzu hava limanında açarsanız tekrar kapatabileceğiniz kadar doldurun. 100 litrelik bavula 250 parça kıyafet sığdırıp marifet ettiğinizi sanmayın.
  
  - eşyalarınızı iki parçaya ayıracaksınız. birinci kısımı check-in işlemi sırasında uçağın bagajına vereceksiniz (ana bavul). ikinci kısmı kabin içinde yanınıza alacaksınız (el bagajı). burada özen gösterilmesi gereken bir konu var. bagaja verilen bavulların uçağa bindirilmesi indirilmesi sırasında bagajlara üvey evlet muamelesi yapıyorlar. ayrıca bu bavullar nadiren de olsa kaybolabiliyor (panik yok bu nadiren gerçekleşen bir olay. ayrıca bavul kaybolsa dahi genellikle bir kaç gün içinde tekrar bulunuyor, bu süre içinde hava yolu şirketi size bir tazminat ödemek, bavul hiç bulunamazsa daha fazla tazminat ödemek durumunda). bu yüzden bilgisayar, tablet, para gibi değerli eşyalarınızı, uçak içine aldığınız "el bagajı"nızda tutun. diğer eşyaları check-in sırasında teslim edeceğiniz büyük bavulunuzda tutabilirsiniz.
  
  - hava alanı güvenliğinde diz üstü bilgisayar, tablet bilgisayar gibi çok fazla elektronik bileşen içeren büyük cihazları bavulunuzdan çıkarmanızı isteyecekler (bu tür aletleri kullanarak bavuldaki bomba benzeri şeyleri x-ray'den saklamak mümkün olabiliyormuş, kesin bilgi yayalım). bu yüzden bu tür aletleri kolayca ulaşılabilecek şekilde çantanızın ön gözüne ya da eşyalar arasında en üste koyun. diz üstü bilgisayarı çıkaracağım diye tüm çantayı yerlere dökmeyin.
  
  - önemli bir konu: 11 eylül saldırısıyla amerika'da ortaya çıkan ve 2010 yılından beri türkiye'de de uygulanan bir prosedür nedeniyle kabin içine 100ml'den fazla sıvı sokamıyorsunuz (çok salakça). yurt dışına gider alkol, parfüm falan alırsanız, şişeleri büyük bagaja koymak zorundasınız. aman şişeler kırılmasın falan diyerek bu eşyaları kabinde yanınıza aldığınız el bagajında taşıyamazsınız. böyle bir durumda uçuş alanına giriş aşamasındaki güvenlik kontrolünde sizi durdurup şişeleri bırakmanızı isteyeceklerdir (gitti güzelim şaraplar, arkasından el salla).
  
  - güvenlik kontrolünde oldukça hassas bir metal detektöründen geçiyorsunuz. türkiye'de son yıllarda bu konudaki kontroller pek sıkı olmasa da uluslar arası uçuşlarda güvenlik konusu problem olabiliyor. hava alanına giderken metal detektöründen geçeceğinizi bilerek giyinin. üzerinizdeki metaller yüzünden kemerinizi veya ayakkabılarınızı çıkarmanızı isteyebilirler. üzerinde metal parçalar olan bir ayakkabı giyerseniz çoraplara dikkat. fakir gibi ucu incelmiş çorapla metal dedektöründen geçmeyin. yazık.
  
  - check-in: eskiden bu konuyla ilgili prosedür farklıydı, check-in işlemi sadece hava limanında yapılabiliyordu. son yıllarda online check-in denilen olayın yaygınlaşmasıyla bu kısmı düzenleme ihtiyacı duydum. hava yolu firmaları bazı insanların uçuşa gelmeyeceğini düşünerek, uçağın kapasitesinden daha fazla bilet satarlar. örneğin 200 kişilik bir uçak için 210 adet bilet satılır. son yıllarda bu prosedürü daha iyi işler hale getirebilmek için check-in denilen işlemi internetten yapılabilir hale getirdiler. bu durumda uçuşa 24 saat kala size bir mail geliyor, mail üzerinden tıklayarak ya da hava yolu firmasının sitesine girerek uçakta oturacağınız koltuğu internetten seçebiliyorsunuz (dolayısıyla uçuşa katılacağınızı da hava yolu firmasına bildirmiş oluyorsunuz) bu işlemi mümkün olduğunca erken yapın güzel koltukları kapın. bir kaç kişi birlikte uçacaksanız yan yana oturabileceğiniz şekilde seçim yapın.
  
  not: online check-in için geç kalır da iyi bir koltuk kapamazsanız, oturduğunuz koltuğu gerçek check-in sırasında (bagajları teslim edip uçuş biletinizi aldığınız aşama) değiştirebilirsiniz. uçakta nerede oturmak iyidir, onu "faydalı bilgiler" bölümünde anlatacağım.
  
  - bu iş maalesef otobüse binmeye benzemiyor yurt içi uçuşlar için en az bir-bir buçuk saat, uluslar arası uçuşlar için en az iki saat önce hava limanında olun. sonra bagaj vermeye yetişemezseniz biletiniz yanar. gitti güzelim biletler hala içim yanıyor.
  
  ***
  
  hava limanına geldik
  
  - oldukça basit. birinci güvenlik kontrolünden geçip hava limanına giriyorsunuz. son yıllarda türkiye'de bu aşamadaki kontrollere fazla dikkat edilmiyor. yine de diz üstü bilgisayarınızı bavulunuzdan çıkarmanızı, üzerinizde palto vs varsa çıkarmanızı isteyecekler. yurt dışındaki bazı hava limanlarında giriş aşamasında böyle bir kontrol hiç olmuyor.
  
  - şimdi hava limanının içindeyiz. ne mutlu bize. artık asıl check-in işlemini yapabiliriz. doğruca uçacağınız şirketin gişesini bulun. sıraya girin. uçağın bagajına verilecek bavulnuzu teslim edin. nüfus cüzdanı/pasaport ile biletinizi alın. uçakta rötar olup olmadığını öğrenin, rötar varsa bagajınızı verdikten sonra bir süre ortalarda takılabilirsiniz.
  
  - hava alanına geç geldiyseniz ve uçuşunuza az bir zaman kaldıysa check-in sırası beklemeyin. durumu oradaki görevlilere iletirseniz sizi sıranın önüne alacaklardır.
  
  - bazı ucuz hava yolu firmaları artık bilet vermiyor. cep telefonu ekranından online check-in barkodu okutarak ya da online check-in çıktısı göstererek geçebiliyorsunuz. yine de bavullarımızı teslim etmek için check-in sırasına girmek gerekiyor.
  
  - check-in işlemi bittikten sonra uçuş kapılarının olduğu (gate) bölgeye yönelin. buraya girmeden önce ikinci bir güvenlik bölgesinden geçeceksiniz. bu güvenlik bölgesinden içeri sadece biletli yolcular geçebiliyor, sizi uğurlamaya gelen yakınlarınız varsa bu noktada ayrılmak durumundasınız. şimdi gireceğiniz güvenlik kontrolü çok daha detaylı, metal dedektörü oldukça hassas. metal parçalı kemer varsa sorulmasını beklemeden çıkarın. diz üstü bilgisayar tablet bilgisayar gibi aletleri çantadan çıkarın. kalın palto varsa çıkarın. ayakkabınızda metal parça varsa size galoş verip ayakkabınızı çıkarmanızı isteyebilirler, haberiniz olsun. daha önce de belirttiğim gibi bu kontrolden içeriye 100ml'den fazla sıvı sokamazsınız (su bile olsa). oradaki güvenlik görevlileriyle boşuna tartışmayın, zorda kaldıkları durumda polis çağırmaktan çekinmeyeceklerdir. özellikle almanlar polis çağırmaktan hiç mi hiç çekinmiyor. zaten bir alman’la herhangi bir konuda tartışıp üstün gelen bir insana rastlamadım. gerekirse hava limanındaki güvenlikle tartışın ama almanlarla asla tartışmayın.
  
  - son kontrolü geçtikten sonra her şey bitti sayılır. biletinizin üstünde uçağın hangi kapıdan (gate) kalkacağı yazar ancak bilet üzerindeki kapı bazen değişebiliyor. siz iyisi mi etraftaki televizyon ekranlarından uçağın kapısını kontrol edin ve ilgili kapıya gidin. kapı açıldığında uçağa binebilirsiniz. bu noktaya kadar gelip de uçağa binememezlik yapmayın (evet bunu becerenler var, eskiden bir yolcu uçağa binmezse isim anonsu yapılıyordu ancak bu prosedür artık uygulanmıyor).
  
  - uluslar arası uçuş yapıyorsanız bu son güvenlik aşamasından sonra serbest ticaret bölgesine girmiş oluyorsunuz. buradaki duty freelerde (vergisiz alış veriş bölgesi) takılabilirsiniz. duty freelerde alkol çikolata ve parfüm genelde yurt içi satış fiyatlarına göre daha ucuz olur. (genelde diyorum. örneğin kıbrıstaki duty freeler, kıbrısın kendisinden daha pahalı. kıbrısta duty freeden alış veriş yapmayın. son seyahatimde italya’da da benzer bir durumun geçerli olduğunu gördüm. ancak türkiye’deki duty free’ler gerçekten ucuzdur). duty freede gezip alış veriş yapacağım diye uçağa geç kalmayın.
  
  - uçağa 100ml'den fazla sıvı sokmak yasak ama bu durum duty free'den aldığınız ürünler için geçerli değil. aldığınız sıvıları (alkol, parfüm, el kremi vs.) şeffaf poşetlere koyup bu poşetleri mühürleyecekler. mühürü açmadığınız sürece bu şeffaf poşetlerdeki sıvıları uçağa sokabilirsiniz. aktarmalı uçuş yapacaksanız poşetleri açmayın, bu mühür diğer hava alanlarında da geçerlidir.
  
  - buraya kadar gelip uçağı kaçırmayın.
  
  - rynn air ile uçmayın.
  
  ***
  
  faydalı bilgiler
  
  - check-in sırasında koltuk seçimi yapacağınızı söylemiştim. güzel bir tüyo: acil çıkış sırasındaki koltukların diz mesafesi diğer koltuklara göre daha fazladır. luftansa, thy, klm gibi kaliteli hava yolu şirketlerinde bütün koltukların mesafesi, geniştir ancak ucuz hava yolu firmalarıyla uçuş yapıyorsanız özellikle uzun yolculuklarda acil çıkış sırasında oturmak faydalı olacaktır. ne var ki online check-in sırasında bu koltukları seçmek isterseniz ek para ödemeniz gerekebilir. bu durumda başka bir koltuk alıp hava limanında bagajınızı verdiğiniz check-in aşamasında biletinizi acil çıkış sırası ile değiştirebilirsiniz.
  acil çıkış kapısı dışında bir bölge seçecekseniz uçağın ön kısmını tercih etmenizi öneririm. uçağın burun kısmı arka kısma göre daha az gürültülü olur. business bölümünün uçağın ön tarafında olma sebeplerinden birisi de budur. özellikle uçağın kanatlarından çıkan uğultu kuyrukta fazlaca hissedilir, uzun yolculuklarda kuyrukta oturmak kafayı şişirebilir.
  
  - bazı ülkelerde tax-return (vergi iadesi) diye bir olay var. aldığınız bir ürüne ödediğiniz vergiyi hava limanında geri alabiliyorsunuz. bu uygulama avrupa birliği ülkelerinin çoğunda geçerli. takı, cep telefonu, saat, bilgisayar gibi bir kaç yüz euro üstü satın alma işlemlerinde bu uygulamadan faydalanabiliyorsunuz. vergi iadesinden faydalanabilmek için o ülkenin prosedürünü öğrenmeniz gerekiyor (bunu bir şeyler satın alırken satıcıya sorabilirsiniz). eğer prosedürden faydalanmanız mümkün olacaksa ürünü satın alırken size bir form ya da fiş verecekler. bu belgeyi kullanarak ürüne ödediğiniz vergiyi, hava limanındaki tax-return ofisinden geri alabilirsiniz. şahsen tax-return ofisinin kapalı olduğu bir saatte elimdeki formu camın altındaki küçük delikten umutsuzca atıp, bir kaç hafta sonra vergi iadesinin kredi kartıma yattığını gördüğümde çok şaşırmıştım.
  
  - bilet almak için tek tek hava yolu firmalarının sitelerini gezmenize gerek yok. skyscanner.com gibi internet sitelerinden, tüm şirketlerin uçuşlarını ve aktarma kombinasyonlarını karşılaştırabilirsiniz. ancak uçuş kombinasyonlarına baktıktan sonra biletinizi bu siteler üzerinden değil direkt olarak uçacağınız firmanın sitesinden alın. zira bu siteler bir iki euro hizmet bedeli alabiliyor. daha önce söylediğim gibi farklı firmalar üzerinden aktarma yapacaksanız –özellikle yurt dışı aktarmalarda- iki uçuş arasında en az üç saat bırakın.
  
  - rynn air ile uçmayın. başka firma bulun.
  
  - mühendisseniz ve yanınızda çalıştığınız şirkete ait karma karışık, ne olduğu belirsiz, ipe sapa gelmez, garip garip elektronik cihazlar varsa bu bölümde yıllar sonra çocuklarınıza anlatacağınız ilginç şeyler yaşayabilirsiniz. deneyimle sabittir.
  
  - genelde uçacağınız uçak marka modelini seçme şansınız olmaz. ama hani olur da iki uçuş arasında kalırsanız daha büyük olan uçağı ya da boing yerine airbus'ı tercih edin. genel olarak uçak büyüdükçe konfor artar. ayrıca airbus tasarım aşamasında yolcu konforuna boing'e kıysala daha fazla önem verir. özellikle büyük kanatlı airbus'lar oldukça konforludur. çok yaşa sen airbus.
  
  - bazen uçak, fırtınanın içinden falan geçer. çok sallanır. korkmanıza gerek yok, uçaklar gerçekte maruz kalabilecekleri sarsıntının kat kat fazlasına dayanabilecek şekilde tasarlanır ve test edilir. şu ana kadar fırtınaya girdiği için düşen bir yolcu uçağı olmamıştır. kaldı ki uçağın düşme ihtimali karşıdan karşıya geçerken araba çarpması ihtimalinden çok çok daha azdır. rahat olun.
  
  - uçak yükselmeye başladıktan sonra kabin basıncı biraz düşürülür. oluşan basınç farkı kulaklarınızın tıkanmasına sebep olabilir. bu aşamada östaki borusunun kapanması, tat alma duyunuzu da etkiler. yapılan çalışmalar yolcuların uçuş sırasında bazı tatları daha az aldığını ve yemekleri daha az beğendiğini göstermektedir. evet çok gereksiz bir bilgi.
  
  - uzun bir yolculuğa çıkıyorsanız cep telefonuna ya da bilgisayara film atın. yanınıza kulaklık alın. kalkış sonrasında elektronik aletleri kullanabilirsiniz.
  
  - bir çok insan tarafından kuru akp propagandası olarak algılanıyor ama thy dünya standartlarının çok üstünde bir uçuş kalitesi sağlıyor. bu yüzden thy candır, cicidir. thy'ye binin. ama rynn air'a binmeyin. pis rynn air.
  
  - arka koltukta ağlayıp duran bir çocuk varsa koltuğunuzu değiştirin, başka koltuk yoksa hostesten paraşüt isteyin ve müsait bir yerde uçaktan atlayın.
  
  - yukarıdaki maddeden anlaşıldığı üzere yoruldum, sıkıldım. bir şeyler değiştikçe ya da aklıma geldikçe güncelleme yapacağım.