divanü lugati't-türk

• divanü lügat-it-türk, 11. yüzyılda karahanlılar arasında çıkmıştır.
  türkçe’yi araplara öğretmek amacıyla yazılmıştır.
  türkçe’nin ilk sözlüğüdür.
  arap alfabesiyle yazılmıştır.
  türkçe kelimelerin yanına arapça karşılıkları konmuş ve kelimeyle ilgili açıklamalar yine arapça olarak yapılmıştır.
  kelimelerin kullanımlarını göstermek için verilen örneklerin pek çoğu halk edebiyatı ürünlerinden seçilmiştir.
  kaşgarlı mahmud, orta asya’da yaşayan türk boylarını gezerek, halk arasında yaşayan atasözlerini, deyimleri, destanları, ağıtları, koşukları, vecizeleri derleyerek eserinde bunlara yer vermiştir.
  bu çalışma, en eski halk edebiyatı ürünlerimizin, günümüze ulaşmasını sağlamıştır.
  türk dili ve edebiyatının olduğu kadar türk tarihinin, coğrafyasının, kültür ve medeniyetinin de eşsiz hazinelerinden biri olan eser, çağının ilk ve en muhteşem örneğidir.
  7500 türkçe kelimeyi kapsar.
  3 cilt halinde bulunur.
  o dönemki türkleri ve komsularını gösteren bir harita bulunur.
  
  kaşgarlı mahmut sözlüğünü 1072 yılında yazmaya başlamış ve 1074 yılında, iki yıl gibi kısa bir sürede de bitirmiştir. eserin kendi el yazması olan ilk kopyasını da bağdat’ta, abbasi halifesi billah’a vermiştir. bugün elimizde bulunan elyazması kitap, kaşgarlı mahmut’un kendi el yazması değildir. onun ölümünden 192 yıl sonra, şamlı mehmet adında bir hattat tarafından aslından çoğaltılmış tek kopyadır. tabi türkçemizin de en değerli, el yazması ürünlerinden biri.
  
  http://www.obl.bilkent.edu.tr/…malari/edebiyat5.htm