arykanda

• sırtını sarp kayalara dayamış, eşsiz bir manzarayı seyre dalmış, son derece iyi korunmuş olarak günümüze ulaşan kalıntılarından anlaşıldığı üzere bir devir muhteşem olan antik şehir. bu büyüleyici şehri mutlaka görün, ve şehrin hemen girişinde yer alan şelalenin eşsiz serinliğinde güzel bir çay için.
  bu da arykanda'nın öz geçmişi, ben üşenmedim yazdım, okuyup okumaması da sizlere kalmış.
  
  " arykanda, antalya'ya hem sahil hem de içeriden 150 km. uzaklıkta elmalı-finike karayolu'nun tam ortasında bulunmaktadır. bugünkü arif köyü yakınında olan kent, bey dağları'nın güney tarafında, şahinkaya isimli sarp kayalığın eteğinde yer almaktadır. bir duvar gibi kenti kuzeyden sınırlayan bu sarp kayalık yüzünden ismi luwice "arykawanda=yüksek kayalığın yanındaki yer" anlamına gelmektedir.
  ingiliz araştırmacı-gezgin charles fellows, mezar yazıtlarına, yüzeyde bulduğu sikkelere dayanarak 1838'de arykanda'yı keşfetmiştir. xıx. yy sonu ve xx. yy başlarında bir çok gezgin tarafından görülmüş olmasına rağmen, arykanda ulaşım güçlüğü nedeniyle uzun süre unutulmuştur. 1971'den itibaren kent, prof. dr. cevdet bayburtluoğlu başkanlığındaki bir türk kazı ekibi tarafından kazılmaktadır.
  kolay savunulabilir bir alanda ve orman içinde olduğu için iyi gizlenebilen arykanda, geç kalkolitik dönem sonlarına doğru başlayan yaşamını ms. 6 yy sonuna kadar şimdiki ören yerinde sürdürmüştür. deprem ve yangın gibi felaketlerden sonra arykandalılar'ın hristiyan kesiminin çoğunluğu şimdiki elmalı-finike karayolu'nun güney, güneybatısındaki alana göç etmişler; burada etrafı güçlü surlarla çevrili dar bir alanda yaşamışlardır.
  lykia tarihinde, siyasi olaylarda etkin bir rol oynamamış olmasına ve antik yazarlardan bazılarınca ahalisi tembellik ve sefahata düşkünlükleriyle tanınmış olmasına karşın, arykanda klasik bir kentte bulunması gereken her tür yapıya sahiptir.
  helios ve imparator traian için yapılmış belirgin iki tapınak dışında, kime ait oldukları bilinmeyen diğer tapınak kalıntıları; biri ticari diğeri idari amaçla kullanılan iki agora, tiyatro, stadion, bouleuterion, odeion, prytenaion, sebasteion; biri gymnasionla bitişik altı hamam, nymphaion, latrina, zenginlere ait villalarla orta sınıf ve fakir halka ait evler, işlikler, anıtsal mezar binaları, kaya mezarları ve su yolları ya iyi korunmuş olarak ortaya çıkarılmış veya onarılarak anlaşılır duruma getirilmiş kalıntılardır. kuşkusuz bunlara geniş caddeleri, kenarlarındaki kat katlı arkları ile merdivenli ve düz sokakları, sel yataklarını aşan köprü ayaklarını, sağlıklı bir biçimde düzenlenmiş temiz ve pis su kanalları ile şehrin alt yapısına ait kalıntıları da ekleyebiliriz. ayrıca hristiyanlık döneminde yapılan iki kilise ve bir bazilika kalıntıları da bulunmaktadır. bunlara ek olarak kazılarda ele geçen yazıt ve buluntulara göre mermer veya bronzdan çeşitli heykellerle kentin süslenmiş olduğu hayal edilmelidir.
  zenginliği ve yapı türü bakımından çeşitliliğini sedir ormanlarına ve kıyıyı iç kesimlere bağlayan doğu lykia'daki en önemli yol üzerinde bulunmasına borçlu olan arykanda, orman içerisinde ulaşılması zor olmayan, güzel manzaralı, oldukça iyi korunmuş ve açığa çıkarılmış bir antik şehirdir. "