uzay zaman düzlemi

• diyelim ki ; iki yıldız ve bu iki yıldızın arasındaki boşlukta – tam orta noktada – asılı duran bi astronot var. astronotun, iki yıldızın aynı anda patlamasına tanık oldugunu düsünelim.y ani , her iki tarafında da kör edici bir ışık çakması oluşsun. şimdi de iki yıldızı birbirine baglayan hat üzerinde muazzam bir hızla ilerleyen bir uzay mekigi oldugunu ve mekiğin , astronotun yanından , yıldızların patladıgını gördügü anda gectigini düsünelim. peki bu durumda uzay mekiginin pilotu ne görür ?
  
  mekiği bir yıldıza dogru ilerlerken diger yıldızdan uzaklaşacagından ötürü , yaklaşmakta oldugu yıldızdan gelen ıışk , uzaklaşmakta oldugu yıldızdan gelen ışıktan daha önce kendisine ulaşır.dolayısıyla da , iki patlama aynı anda gercekleşmemiş gibi görünür ! bu baglamda eşzamanlılık kavramı da ışık hızının degişmezliğinin gazabına ugramaktadır. bir gözlemci icin eş zamanlı olan bir olay , hareket halindeki bir baska gözlemci icin eşzamanlı degildir !
  
  buradaki önemli nokta , patlayan yıldızların birbirlerinden bir uzay aralıgı ile ayrılmıs olmasıdır. bir kişinin yalnızca uzay ile ayrılmış bir şekilde gördügü olayları , bir diger kişi hem uzay hem de zamanla ayrılmış olarak görmektedir.
  
  herkesin aynı ışık hızını ölçmesi , yalnızca yanınızdan yuksek hızla gecen birisi için zamanın yavaşlarken uzayın büzülmesi degil , uzaylarının bir kısmının size zaman , zamanlarının bir kısmının ise uzay olarak görünecek olması anlamına da gelir.
  
  bir kişinin uzay aralıgı, bir başkasının uzay ve zaman aralıgıdır , ve de bir kişinin zaman aralıgı , bir başkasının zaman ve uzay aralıgıdır.
  
  zaman ve uzayın birbirlerinin yerine bu şekilde gecebiliyor olması gercegi , bize uzay ve zaman hakkında dikkate deger bir bilgi veriyor. temelde aynı şey ya da bir madalyonun iki yüzü oldukları…
  
  bu gercegi ilk kez ( hatta einstein’dan bile daha açık bir şekilde ) fark eden kişi , einstein’ın eski matematik profesoru hermann minkowski‘dir. minkowski , ögrencisi einstein’a , hayatta hic bir yere gelemeyecek ” miskin köpek ” demesiyle ünlüdür. ( elbette daha sonra bu sözlerini yemek zorunda kalmış:) )
  minkowski , ” şu andan itibaren , uzay ve zaman gölgelere karısacak ve bir tür bileşimşeri mevcudiyetini sürdürecek ” demiştir.
  
  minkowski uzay ve zamanın olusturdugu bu tuhaf bileşimi ” uzayzaman ” adıyla tanımladı. yaşamlarımızı ışık hızına yakın bir hızda sürdürüyor olsaydık , uzay-zaman’ın mevcudiyeti gün gibi ortada olurdu.ancak doganın yavas kulvarında , uzay ve zamanı tek bir mevcudiyet olarak deneyimleyemeyiz.gördügümüz yalnızca bu bileşimin uzay ve zaman yüzleridir.