hasan tahsin paşa

• savaş sonrasında osmanlı hükümeti tarafından idam cezasına çarptırılmış, o da zaten memlekete bir daha dönmemiş ve isviçre'ye geçmiş, orada (lozan) ölmüştür.
  çocuklarının, torunlarının yunanistan'da, yunanistan'ın sağladığı varlık içinde yaşadığı söylenegelir.
  yunanistan tarafından kendisine 3 büyük çiftliğin hediye edilmiş olduğunu da duymuştum.
  
  yakın tarihimizdeki iki hasan tahsin hikayesi ilginçtir: birinin koca ordusu ve bir ton silahı varken selanik'i tek urşun atmada teslim etmiş, diğeri tek başına koca yunan ordusuna kurşun sıkmıştır.
  
  hasan tahsin üzerine yorgo kirbaki yazısı:
  
  selanik’teki son osmanlı güçlerinin komutanı hasan tahsin paşa’nın
  mezarı gayet özenle korunmuş. yunan kara kuvvetleri’ne ait bir müzede
  bir osmanlı paşasının mezarının bulunması, sevildiğine bir işaret.
  
  selanik’ten 25 kilometre mesafede eski adı ‘topsin’ yeni adı gefira’da
  (köprü) osmanlı döneminin büyük çiftlik ağası modiano’nun köşkü var.
  bugün balkan savaşları müzesi.
  selanik’in 1912’de yunan ordularına teslimiyle ilgili müzakereler bu
  köşkte yapıldı. bir yanda yunan kralı yeorgios’un oğlu veliaht ve
  başkomutan konstantin, diğer yanda selanik’teki osmanlı güçlerinin
  komutanı hasan tahsin paşa’nın temsilcisi şefik paşa.
  odaların birinde pazarlık canlandırılmış. müzede, 1912-1913’teki balkan
  savaşları’nda osmanlı, sırp, yunan ve bulgar ordularının silahları ve
  üniformaları da sergileniyor.
  binanın bahçesinde daire üzerinde mermer bir taşın bulunduğu bir de
  mezar dikkatimi çekti. üzerinde ‘hasan tahsin paşa (1845-1918) ve kenan
  mesare (1899-1965) yazıyor.
  yunanistan’da bir tek tepedelenli ali paşa’nın sevildiğini bilirdim.
  yunan kara kuvvetleri’ne ait bir müzenin bahçesinde bir osmanlı
  paşasının mezarının bulunması, hasan tahsin paşa’nın da sevildiğine işaret.
  
  kurtarici ve hayirsever
  
  paşa 73 yaşında lozan’da öldü. kemikleri 1937’de selanik dışındaki
  trinadia mevkiindeki arnavut mezarlığına nakledildi. mezarlık 1983’te
  istimlak edilince kemikler 23 yıl bir kutuda muhafaza edildi. 2006’da
  ise aynı zamanda yaveri olan ressam oğlu kenan mesare’nin kemikleriyle
  beraber müzenin bahçesine gömüldü.
  araştırmacı-gazeteci alekos orologas, “o selanik’in gerçek kurtarıcısı
  ve hayırseveri” diyor paşa için.
  hasan tahsin paşa’nın buralarda sevilmesinin iki nedeni var: birincisi,
  26 ekim 1912’de selanik’in kayıtsız şartsız yunan ordularına teslim
  protokolünü imzalaması. kimilerine göre direnmesi için istanbul’dan
  verilen talimata uymadı. kimilerine göre dönemin büyük güçlerinin
  selanik’teki konsoloslarının etkisi altında kaldı. kimilerine göre
  gaflet içindeydi. kimilerine göre hain.
  selanik’in 550 yıllık osmanlı egemenliğinden sonra yunanistan’a
  geçmesinde imzası bulunan paşanın, şehirdeki osmanlıların hayatta
  kalabilmeleri için bu kararı aldığını söyleyenler de var.
  araştırmacı-yazar vasilis nikoltsos’a göre, hasan tahsin paşa çok
  sevdiği selanik’te kan dökülmesini istemiyordu. bu nedenle de protokolü
  imzaladıktan sonra, “selanik kaybedildi ancak kurtuldu” dedi.
  
  bulgarlara direndi
  
  paşa’nın sevilmesinin ikinci nedeni ise 1. balkan savaşı’ndaki
  yunan-sırp-bulgar-karadağ ittifakının en güçlü ordusuna sahip
  bulgaristan’ın “bizimle de aynı protokolü imzala” dediğinde hasan tahsin
  paşa’nın “hayır” cevabı vermesi.
  eğer, yunan ordusundan birkaç gün sonra selanik’e giren bulgar ordusuyla
  da aynı protokolü imzalasa, kim bilir belki de bugün selanik yunanistan
  değil, bulgaristan topraklarında yer alacaktı.
  şehrin yunanlılara tesliminden sonra paşa burada fazla kalamadı. sarhoş
  bulgar askerleri evini bastı, osmanlılar da ona hain gözüyle baktı.
  1913’te fransa’ya gitti ve beş yıl sonra öldü. oğlu ve yaveri kenan
  mesare ressamdı. bugünlerde selanik’teki resim müzesinde sergilenen
  tablolalarından birinde babasının teslimiyet protokolünü imzalamasını
  canlandırmıştı. hasan tahsin paşa’nın hayatta iki torunu var: remzi
  romanos mesare abd’de, mimar olan şahin seryios mesare ise yunanistan’da
  yaşıyor.