bogdan hmelnitski

• 1595-1657 yılları arası yaşamış olan kozak atamanı^*, pek çok ukraynalı için milli kahraman. şöyle resmedilmiş dinyeper dolaylarında lehistan krallığı'nın^*** etkisini azaltmış ve kozak atamanlarının genel şefi olmuştur, bunu da kendi adıyla anılan hmelnitski ayaklanması sayesinde başarmıştır.
  
  hmelnitski bir cizvit kolejinde eğitim görmüş ve zamanla lehçe, latince, türkçe, tatarca ve fransızca öğrenmiştir. daha sonra kozaklara hizmetlerde bulunmaya başlayan hmelnitski cecora savaşı'nda osmanlıların eline düşmüş ve kimi rivayetlere göre forsa olarak iki üç senelik bir zaman zarfı boyunca çalışmıştır, daha sonra kendisi ile birlikte esirlere fidye ödenmesi üzerine serbest kalmıştır.
  
  daha sonraki dönemde çeşitli görevlerde bulunmuş ve 1648-1657 yılları arasında kırım tatarlarının desteğini de alarak kendi adıyla anılan ayaklanmaya önderlik etmiştir. zaporojye kozakları onun önderlik ettiği isyanda rusya etkisi altına girmeye başladılar, kozak atamanlığı^* ise yine onun döneminde ortaya çıktı. 1648 senesinde vasa hanedanlığından jan ii kasimir ile anlaştı ve özgürlüğünü kazandı; fakat polonya tarihinde tufan^** olarak bilinen dönem esnasında kendini de ortodoksları ve ukrayna'nın kurtarıcısı olarak tanımlayan hmelnitski lehistan'a karşı yeniden ayaklandı. leh kuvvetlerine karşı seri şekilde gelen mağlubiyetler sonrası eflak, boğdan benzeri bir müttefiklik ve vasallık için osmanlılara yanaştı; bu durum 3-4 sene sürdü. ardından 1653 senesinde o zamanın rus çarlığının vasalı oldu.
  
  rus çarlığının güdümüne girmesi sonrası müttefiki olan tatarlar lehistan safına geçtiler. tatarların ukraynayı talan etmesi isveç'in ise lehistan'a savaş açması ile birlikte isveçliler ile de görüşmeye başladı (bkz: büyük kuzey savaşı/@flavius aetius). isveç'in rusya ile aynı safta olması ve rusya'dan önce baltık kıyılarını istila etmesi rus çarlığı'nın zaporojya kozaklarına olan desteğini azalttı. daha sonra da rusya isveç'e saldırdı, rusya ile isveç arasındaki görüşmelere kozak elçileri dahil edilmedi.
  
  tatarların akınları, rusya ile olan gerginlik, kozak ve eflak^* birleşik ordusunun polonya'da uğradıkları başarısızlıklar sonrası rahatsızlandı ve 27 temmuz 1657 senesinde hastalıktan ötürü oldu.