• şükrü hanioğlu'nun yazdigi atatürk an intellectual biography kitabinin 4.bolumunun adi. subay mustafa kemal'in ataturk olma yolunu buyuk olcude acan, surekli savaslarin kaybedildigi ve morallerin bozuk oldugu bir donemde milletin gozunde vatan kahramani olmasini saglayan askeri manevra ve basarilarinin anlatildigi bolum. ozellikle otto liman von senders komutasindaki orduda canakkale sinavi sirasinda geri cekilmeler baslamisken aldigi sorumluluk ve yaptigi hamleler butun savasin dengelerini her iki taraf icin de degistirmistir. oncelikle canakkale on saflarindaki bu basari imparatorluk doneminin son zamanlarindaki en buyuk ve gurur verici basaridir. geri cekilmeler ve toprak kayiplarinin oldugu bu donemde gelen bu basari impartorluk tarafindan donemin en onemli propoganda araci olarak kullanilmistir. ayni zamanda ruslara gidecek yardimlarin engellenmesi ile ruslar zayiflamis ve direkt olmasa da bolşevik devrimi'nin koruklenmesine de katkida bulunmustur. daha sonrasinda mustafa kemal yine benzer bir sekilde hicaz cephesi'nde, mus ve bitlis'de son donemlerde ornekleri gorulmemis askeri manevralar ve basarilara imza atmistir.

    tum bu olaylar yasanirken osmanli ordusunun yapisal ozellikleri ile ilgili sikayetlerini dis isleri bakanligi'nda izin almadan girdigi bir toplantida bizzat dile getirme firsati bulmustur. ordu komuta kademesindeki yuksek rutbeli alman komutanlardan rahatsizligini dile getirmis, ulkenin kaderini belirleyecek bu komutanlarin alman yerine osmanli'dan olmasi gerektigini savunmustur. dolayisiyla bu itirazi tehlikeli buldugu icin istanbul'dan uzaklastirilmasi gerektigi dusunulmus, guneydogu'ya yollanmistir. ozellikle mus ve bitlis'de ruslara karsi kazandigi zaferler ve bununla birlikte 1917 de ruslarin cokusunun baslamasi osmanli'nin dogu cehpesi icin cok buyuk rahatlama olmustur. hicaz cephesi basarilarindan sonra misir'dan gelen ingiliz ataklarini kesmek icin filistin'de konuslandirilmis 7.orduya atanmistir. 7. ordunun basindaki alman ordularina da genel kurmaylik yapmis erich von falkenhayn ile ters dusunce ordu yapisi ile ilgili dusuncelerini daha da ileriye tasiyarak osmanli'nin bir alman kolonisi haline gelme durumundan korktugunu dile getirmistir. bunun icin suriye ve filistin ordularinin kontrolunun kendisine verilmesini istemistir. savas bakanligi'nda bu durum rahatsizlik yaratmistir. dolayisi ile kolay cozum olarak mustafa kemal'in uzaklastirilmasina karar verilmis velihat prens vahdettin'e almanya gezisi boyunca eslik etme gorevi verilmistir. bunun sonucu olarak mustafa kemal sultan'in ozel yagveri konumuna gelmistir. (bkz: senior imperial aide-de-camp)
hesabın var mı? giriş yap