direnme hakkı

• ‘direnme hakkı’nın bir anayasa konusu olarak düzenlenip düzenlenemeyeceği eskiden beri hukukçular arasında tartışma konusudur. bazıları, bu hakkın kullanılmasına yol açacak koşulları belirtmeye ve sınırlarını açıklamaya, bazıları da böyle bir konunun hukuk açısından ele alınamayacağını göstermeye çalışırlar.”
  
  (…)
  
  “özellikle 17. yüzyıl ingiliz düşünürü john locke’dan beri tartışma konusu olan ‘direnme hakkı’, bir devlet içindeki ‘üstün güce sahip olan halkın, kendi verdiği yetkiyi kötüye kullanan yasama ve yürütme organlarına karşı direnebilmesini, karşı koyabilmesini ve ayaklanmasını öngörür.
  
  4 temmuz 1776 amerikan bağımsızlık bildirisi, ‘yaşama, özgürlük ve mutluluğu arama’ haklarını güvenlik altına almak için kurulan yönetimlerin bu ‘amaçları yıkıcı’ duruma gelmeleriyle birlikte, halk açısından da böyle yönetimleri ‘değiştirmek ya da devirmek’ hakkının doğacağını açıklıyordu. fransız ihtilâli’nin 1789 ‘insan ve vatandaş hakları evrensel bildirisi’, ‘zulme karşı direnmeyi insanın ‘doğal ve zaman aşımına uğramaz’ haklarından sayıyordu. 1793 bildirisi ise, daha kesindi: “yönetim, halkın haklarını çiğnediği zaman isyan etmek, halk için ve halkın her kesimi için hakların en kutsalı ve ödevlerin en gereklisidir.’”