1 entry daha
  • bizim ahlaki kararlarımızı etkileyen nedir? ya da şöyle soralım; doğru veya yanlışı ayırırken bizi etkileyen ana etmen nedir?
    bu konuyu açıklamak için ahlak bilimcilerin çok kullandığı bir örnekle başlayayım.
    ör1: bir trenin kontrolünün sizde olduğunu düşünün ve ilerde ray ikiye ayrılıyor sağa ya da sola gitmek sizin kararınıza kalmış. lakin sol taraftaki ray üzerinde 1 insan bağlı, sol tarafa dönersen çaresiz o insan ölecek. sağ tarafta ise üç insan raylara bağlı, sağ tarafa dönersen çaresiz üç insan ölecek. şimdi soru şu; hangi tarafa dönersin?
    cvp: bütün yazarlar (en azında %99u) 'sol taraf tabi ki' der.
    şimdi bu örneği biraz zorlayalım;
    örn2: peki sol tarafta olan bir tane insan, sizin çok yakın ve sevdiğiniz bir insan olsaydı?
    cvp: eminim ki kararları değişen bir çok yazarımız çıkar. tabi ki insan sevdiği birine zarar gelmesini istemez. ama bir insanın canına karşılık üç can ölecek! sizce ne kadar ahlaki? ahlaki kararlarımız biranda nasıl böyle değişebilir. ilginç değil mi?
    şu soruyu biraz daha değiştirsek bak daha neler çıkıyor;
    örn3: sol tarafta raylara bağlı bir insan bir türk, sağ tarafta raylara bağlı üç insan ise kürt. ama sağdaki veya soldaki hiçbir insanı tanımıyorsun sadece ırklarını biliyorsun.
    cvp: şimdi burada ilk örnekte verdiğimiz kararların değişmesine(şovenist veya ırkçıların büyük çoğunluğu kararlarını değiştirecektir) neden olan etmen nedir?
    son sorduğum soruyu tam tersi olarak da düşünebiliriz. bir yanda tek kürt, öte tarafta üç türk. bu seferde şovenist ve ırkçı kürtlerin cevapları değişecektir.

    farklı bir soru üzerinden farklı bir konuyu irdelersek;
    ey insanoğlu! seni kötülükten uzak tutan nedir?
    şimdi bu soruya muhatap kesimlerin muhtemel cevapları ne olabilir? bu cevaplar sadece benim tahminim:

    zengin iş adamı: ismim, işim, ailem, gelirim zarar görür. çevrem eskisi gibi benimle iş yapmaz.

    sıradan ev hanımı: el ne der.

    şovenist: milletimin adını kirletirim. asil kanıma yakışmaz.

    nihilist: hiç!

    müslüman: allah'tan korkarım. cehennem azabından korkarım.

    ateist: sadece iyi olduğum için kötülük yapmam.

    sadece insan:...
40 entry daha
hesabın var mı? giriş yap