nebula
-
en basit tanımıyla uzayda geniş yer kaplayan iyonize gaz bulutu. bulutsu da denir. yansı bulutsu, gezegenimsi bulutsu, karanlık bulutsu, salma bulutsu gibi bulutsu çeşitleri olmakla beraber ben bulutsuları kendimce ikiye ayırıyorum. şöyle ki;
nebulalar aslında yıldızların vedasıdır. bir yıldız doğar, büyür ve ölmez. yani ölür de ölüsü bile iş yapar. bir yıldız ölünce ya nötron yıldızı ya kahverengi cüce veya beyaz cüce ya da karadelik olur. ama bunlardan biri olmadan önce aşırı ısınan yıldız* basıncının da etkisiyle uzaya gaz salar. daha sonra bu gazlar yakınlaşır, yoğunlaşır ve tepkimelerle yeni yeni minik yıldızlar oluşturur. her yıldız gibi bu minik yıldızlar da büyür ve gaz püskürmesi yaparlar ve tüm bu gaz ve yıldızlardan nurtopu gibi bir nebula oluşur. bu sırada esas yıldızımız kahverengi veya beyaz cüce olmuştur ve evrene karbon ve demir yığını olarak gömülür.
bazı nebulalarsa süpernova sonucu oluşur. bazen aşırı ısınan yıldız birden patlar ve bir seferde gaz salar. yine gaz çeşitliliğinden doğan tepkimelerle nebula oluşur. patlama ani ve şiddetli olduğu için gazlar çok dağılır ve bu bulutsuların şekilleri çok ilginçtir. en tatlı nebulalar süpernovayla başlar.* süpernova geçirerek patlayan yıldız ya nötron yıldızı ya da kara delik olarak ölür. bir süpernova sonucunda karadelik oluşma ihtimali binde birdir.
nebulalar genelde gaz tepkimeleri sonucu açığa çıkan ısı yüzünden sıcaklığın 15000-20000 santigrat derece olduğu yerlerdir ama evrenin en soğuk yeri de bir nebula olarak kaydedilmiştir.**
bilinen bazı nebulaların, çoğu hubble uzay teleskobu tarafından çekilmiş fotoğraflarını da eklemek istiyorum. lakin bu entari venüs başlığına yazdığım (bkz: #34602140) entariden sonra bilgi içeren ilk entarim olduğundan çok heyecanlıyım. sürç-i lisan edersek affola.
kartal nebulası
dünya'dan 7000 ışık yılı uzaktaki bu nebulada bebek yıldızlar o kadar fazladır ki adına yıldız kreşi denen bir bölüm vardır.
http://www.nasa.gov/…946main_eaglefairy_hst_big.jpg
http://upload.wikimedia.org/…column1.arp.750pix.jpg
http://upload.wikimedia.org/…x-eso_eagle_nebula.jpg
helis bulutsusu
tanrının gözü olarak da bilinen bu nebula yaklaşık 700 ışık yılı mesafededir ve dünya'ya en yakın nebuladır. süpernova sonucu oluşmamış simetrik nebulalara örnektir. merkezindeki yıldız bir beyaz cücedir.
http://upload.wikimedia.org/…earby_helix_nebula.jpg
http://www.nasa.gov/…952main_pia15817-full_full.jpg
http://upload.wikimedia.org/…_nebula_(pia09178).jpg
kedi gözü bulutsusu
dünya'dan 3300 ışık yılı mesafedeki bu nebula hafif patlamayla oluşmuş, gezegenimsi bir nebuladır ve ejderha takımyıldızı yönündedir.
http://upload.wikimedia.org/….jpg/549px-ngc6543.jpg
http://upload.wikimedia.org/…/600px-catseye-big.jpg
http://upload.wikimedia.org/…_-_gpn-2000-000955.jpg
karina bulutsusu
çok büyük olan bu bulutsu dünya'ya yaklaşık 10000 ışık yılı uzaklıktadır. bu bulutsunun kaynağı olan yıldız eta carinae samanyolu içindeki en büyük 2. yıldızdır.
http://upload.wikimedia.org/…a_carinae_nebula_1.jpg
http://upload.wikimedia.org/…bula_-_hubble_1999.jpg
yengeç bulutsusu
süpernovayla oluşmuş bu nebulanın merkezinde bir nötron yıldızı yer almaktadır. ve dünya'dan yaklaşık 7000 ışık yılı uzaklıktadır.
http://upload.wikimedia.org/…/600px-crab_nebula.jpg
lagoon nebula (deniz kulağı bulutsusu-m8)
dünya'ya yaklaşık 6000 ışık yılı uzaklıktaki bu nebulanın merkezinde bir yıldız hortumu bulunur.
http://upload.wikimedia.org/…agoon_nebula_(eso).jpg
rosette nebula
dünya'dan yaklaşık 5200 ışık yılı uzaklıktaki bu nebula tekboynuz takımyıldızında yer alır.
http://upload.wikimedia.org/…ula_ngc_2237_-_c49.png
http://upload.wikimedia.org/…x-rosette_nebula_s.jpg
cadı başı bulutsusu
süpernova sonucu oluşmuş bu bulutsu sönük bir yansıma bulutsusudur. yaklaşık 1000 ışık yılı uzaklıktadır.
http://upload.wikimedia.org/….nebula.arp.750pix.jpg
eskimo bulutsusu (palyaço bulutsusu)
yaklaşık 3000 ışık yılı uzaklıktaki bu nebula ikizler takımyıldızındadır.
http://upload.wikimedia.org/….jpg/600px-ngc2392.jpg
atbaşı bulutsusu
en favori bulutsularımdan biri olan bu bulutsu avcı takımyıldızında bulunan karanlık bir bulutsudur. gönül isterdi ki şimdi kalkıp gideyim yakından göreyim ama maalesef dünya'ya olan uzaklığı yaklaşık olarak 1500 ışık yılıdır.
http://upload.wikimedia.org/…he_horshead_nebula.jpg
http://upload.wikimedia.org/…_a_different_color.jpg
orion bulutsusu
alev püskürten bir ejderha şeklinde olmasından mütevellit en sevdiğim nebuladır. avcı takımyıldızında bulunan bu nebula yine yaklaşık olarak 1500 ışık yılı mesafededir. ama net rakamlarla konuşursak atbaşı nebulasından daha yakındadır. bazı kendini bilmez adreslerde* bu nebulanın aslında atbaşı nebulası olduğu iddia edilse de siz onlara kanmayın. orion nebula sürekli yıldız üreten üretken bir nebuladır ve gezegen sistemleri de barındırmaktadır.
http://www.sciencefaircompetition.org/…n_nebula.jpg
http://upload.wikimedia.org/…_2006_mosaic_18000.jpg
http://upload.wikimedia.org/…e_orion_nebula_m42.jpg
bu kadarı bana yetmedi ben daha fazla nebula görmek istiyorum diyenler için birkaç nebula daha ekliyorum. son ikisi gerçekten şahane.
alev bulutsusu
küçük halter bulutsusu
bumerang bulutsusu
koni bulutsusu
yumurta bulutsusu
kaliforniya bulutsusu
büyük macellan bulutu
küçük macellan bulutu
kırmızı dikdörtgen bulutsusu
kum saati bulutsusu
yüzük bulutsusu
edit: sağ olsun darth maul hatırlattı, celestial snow angel ve tarantula nebulalarını eklememişim.
angel nebula
tarantula nebula
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap