histerezis

• gavurların hysteresis dediği bu kavramın kelime anlamı gecikmedir. histerezis, bir sisteminin durumunun, etken parametrelerde meydana gelen ani değişikliklere birden değiştirilememesi, sistemin yakın geçmişdeki durumuna duyarlı olmasıdır. transformatörlerde mesela, birincil sargıda meydana gelen bir gerilim/akım değişikliği, trafo nüvesinin içerisindeki elektromanyetik alanı hemen değiştirilebilmesini engeller; nüve, mıknatıslandığı için yakın geçmişteki durumunu korumak isteyecektir. hemen her şeyde oldugu gibi bazen istenen bazen de istenmeyen bir etkidir; traforlarda güç kaybına neden olurlarken sabit disklere, kasetlere bilgi depolayabilmemiz hysteresis sayesindedir.
  
  genelde manyetik/elektromanyetik sistemler için kullanılsa da bir çok başka hysterezis türü daha vardır. mesela formu bozulan elastik bir cisim de elastik histerezis gösterir. küp şeklindeki bir oyun hamurunun bir tarafına bastırırsanız şekli bozulacak fakat siz kuvvet uygulamayı bıraktıktan sonra da, bir miktar geri esnese bile, yeni, bozulmuş formunu koruyacaktır. hamuru eski haline getirebilmek için ona tekrar bir kuvvet uygulamak gerekir.
  
  elektonikte de bir büyüklüğü belli eşik değerleri için kontrol etmek istiyorsanız hysteresis etkileri gösteren devreler kurabilirsiniz. (bkz: schmitt trigger)
  
  ferromanyetik cisimlerin içerlerinde belirli manyetik alanlar (domain) bulunmasından kaynaklanan manyetik hysteresis'in tipik bir de eğrisi vardır. ferromanyetik bir cisim, belli bir eşik değerine kadar mıknatıslanırsa, üzerine etkiyen elektromanteyetik kuvvet kaldırılsa bile mıktanıslanma özelliğini korur. cismi tekrar eski haline getirmek için tekrar bir dış alan uygulanması gerekir. bu durum grafiklerde aralarında mesafe bulunan iki integral işaretinin uçlarından birleştirilmiş haline benzer bir kapalı alan yaratır ki genelde histerizis'i göstermek için bu şekil kullanılır; scmitt trigger devrelerinin simgesi de bu şekildir.