balkan savaşı günlüğü

• tam adı "balkan savaşı günlüğü-türklerle cephede" olan alman subayı gustav von hochwachter tarafından yazılan anı kitabı. türkiye iş bankası kültür yayınları tarafından basılmış sumru toydemir tarafından çevrilmiştir. balkan savaşının kaybının nedenlerini görmek için çok güzel bir kaynak olmakta bu kitap.
  
  yazarın anlatısına göre sayıca ve askeri donanım olarak türk ordusu bulgarlardan çok daha iyi durumdaymış ancak askerlere düzenli ne yiyecek sağlanabilmiş ne de savaş öncesi hazırlık yapılmış. kolera salgını çıkmış. aslında bulgarlara değil de hastalığa ve açlığa yenilmiş osmanlı. istanbul'a bu kadar yakın bir cephede bile yiyecek ve askeri sıkıntılar çıkıyorsa uzak cephelerde nasıldı kim bilir. yazar yenilginin bir sebebini de ittihat ve terakkinin orduda daha önce savaş tecrübesi olan alaylıları terhis edip yerlerini mektepliler olarak adlandırılan subay okulu mezunlarını doldurması olarak görüyor. anılarından yola çıkacak olursak 2-3 paşanın komutasındaki askerler dışında ilk çarpışmada askerler dağılmış ve kaçmaya başlamışlar. ve savaş boyunca sağanak yağmur yağmış bozuk yollar yüzünden nice atlar helak olmuş toplar yürüyememiş. ancak savaşaın en başarılı kısmı türk topçularınınmış yazara göre daima bulgarlara isabet ettirmişler ve yazar 2-3 defa şunu tekrarlamakta eğer bulgarlar, türklerin durumunu bilseydi istanbul'a kadar gelirlerdi. ancak diğer yandan bulgar ordusununda profosyonel olduğunu sanmıyorum. türk cephesinde olan kolera salgını, açlık, yağmurun etkisi onları da etkilemiştir muhtemelen.