falcon 9

• spacex tarafindan tasarlanmis, sivi oksijen ve karosen yakitla calisan roket motorlari olan uydu ya da uzay araclarini yorungeye yollamak icin california'da uretilmis firlatma sistemi. falcon 9'un iki asamali sisteminin birinci asamasi (booster) uzaya firlatildiktan sonra basarili bir sekilde geri donmus. atlantik okyanusuna basarili bir sekilde yapilan inis, tekrar kullanilabilir firlatma sistemlerinin gelistirilmesi ve gelecegi acisindan onemli bir gelisme. bu konuyla ilgili okulda spacex 'de gnc (guidance, navigation and control) departmaninda calisan bir muhendisten bir sunum dinlemistim. tekrar kullanilabilen firlatma sistemleri acisindan yorungeden dunyaya giris ve yumusak inis probleminin kontrol acisindan zorlayici noktalari ile ilgili bir seminer vermisti. aslinda problem bir bakima ters cevrilmis sarkac kontrol problemine benziyor tabii daha karisik detaylari ile birlikte biraz daha zor ama ozellikle aerodynamic(aerodinamik) kuvvetlerin kontrol problemi uzerindeki etkileri ile kisim ilgincti. normalde genel anlamiyla uzay araclarinda hesaba katilmayan bu etkiler atmosfere geri giristen sonraki bolumler icin non-minimum phase (minimum olmayan faz, turkceye nasil cevriliyor tam da bilemiyorum) kontrol probleminde oldukca etkili oluyorlar.