austerlitz savaşı

• gelin dostlar bir boş günümüzün en boş saatlerini anlamlandırmaya çalışmak adına ufak bir beyin fırtınası teşebbüsünde bulunalım bunu sebep-sonuç gözlemleriyle taçlandıralım,gelecekte toy yorumlarımıza bakıp sırıtalım
  
  savaş öncesi genel tablo
  
  napoleon olağanüstü komuta yeteneklerini italya ve mısırın fethiyle ispatlamış, fransa cumhurbaşkanlığından imparatorluğuna evrilerek yetkilerini arttırmış, açıkça avrupa başat devletliği için ingiltereyle kapışmaya niyetlidir. napoleon liderliğindeki fransanın düşmanlarını üç ana grupta toplayabiliriz.
  
  1-siyasi ve ekonomik dominantlık için ingiltereyle mücadeleye girmiştir
  2-lojistik bağlantılarını kuvvetlendirmek, ticaret yollarını denetimi altına almak için osmanlıları ve ispanyayı karşısına almıştır
  3- anti-aristokrat ideolojisi rusya,prusya,portekiz,isveç,napoli,sicilya krallığı ve avusturya-macaristan'ı karşı cephesine itmiştir.
  
  savaşın hazırlanış safhası
  1770lerden itibaren avrupanın hızla sanayileşip kol kuvvetinin yerini makine gücünün alması,hem işgücünü arttırmış hem silah altına alınacak asker miktarını yükseltmiş hem de nüfus artışını tetiklemiştir.
  
  dünya üzerindeki nüfusu ne derece fazla olursa olsun hiçbir devlet savaş sahasına ortalama 120.000 kişiden fazlasını süremiyordu.kitleleri dar alanlara yığıp onları doyurmak, silahlandırmak ve hepsinden ötesi sıhhiyatını korumak neredeyse imkansız olup menavra yeteneklerini kısıtlıyor,ordunun savaş kudretini azaltıp dezavantaja dönüştürüyordu.bu 'minik' problemi buhar gücünün meyvesi olan sanayi devrimimiz deaktif edip yüzbinlerin silahlandırılıp sahaya sürülmesini mümkün kılmıştır. (bkz: grande armee)
  
  18.yüzyıl kapanırken avrupada ulusçuluk(evet ulus diyeceğiz, milliyet kelimesi arapça 'söz' anlamına gelen mille kelimesinden türemiştir,burada kastedilen tanrı buyruğu olan sözlerin arkasında biraraya gelen kitlelerdir,millet kelimesi ulusu karşılamaz,monotanrılı dinlerin mensuplarını niteler) duyguları tavan yapmış,1800 de nüfusu 140 milyon olan avrupanın 33 milyonluk nüfusu ile siyasi otoritesini sağlamış en büyük ulusal nüfus gücü fransız imparatorluğudur.(almanyayı sayamayız (bkz: alman düalizmi) )
  
  18. yüzyıl ordularını oluşturan askerler, serflerden oluşan, zorla silah altına alınmış, ölmemek için öldürmek zorunda kalan insanlardır. bir sorumluluk, bir ideal uğruna değil, zorunlu oldukları için savaşırlar. bu askerlerden oluşan birlikler, dağılma eğilimi gösterirler. yanaşık düzen savaşa sürülmeleri ve sıkı bir disiplin altında tutulmaları gerekir. bu ise, birliklerin hareket yeteneğini ciddi biçimde sınırlayacaktır.
  oysa fransız ordusundaki askerler, her ne kadar “zorunlu askerlik” dolayısıyla silah altına alınmış olsalar da, özgür yurttaşlardır. bu insanlar, ulus devletinin yurttaşlarıdır, yurttaş-ordunun askerleridir. bir ulus devletin yurttaşı olmanın sorumluluğuyla, bir ideal uğruna savaşırlar. sıkı bir disiplin altına rahatlıkla girebilirler, eğilimleri bu yöndedir.
  
  fransız devrimi öncesinde, tüm avrupa monarşilerinde olduğu gibi fransız ordusu’ndaki subaylar da aristokrat ailelerin tekelindeydi. ancak ihtilal sırasında aristokrasi tasfiye edildiği için halktan insanların subay atanması zorunlu olmuştur. bunun sonucunda fransız devrim ordusu’nun subay kadrosu, genç, yeteneğe göre terfi eden, dinamik unsurlardan oluşmuştur
  
  özellikle napolyon orduları, napolyon’un izlediği yöntem gereği, ağırlıklı olarak “yerinde ikmal” ilkesiyle hareket eden ordulardır. napolyon, ordularının ikmal meselesini, uzun ikmal kollarına değil, istila edilen topraklardaki kaynaklara dayandırmıştır. bu tutum, orduların manevralarını, ikmal olanaklarının sınırlayıcı baskısından kurtarmış, daha hızlı manevra yapabilir hale getirmiştir
  
  napolyon ordularında hızlı manevra ve yürüyüş hızı konusunda etkin olan bir başka unsur da subay kadrosunun asillerden oluşmamasıdır. asiller, kendilerine son derece rahat bir ortam sağlayacak tüm ağırlıklarıyla birlikte hareket ederler. ağırlıklarını taşıyan atlı arabalar, ordunun hızını düşürür. özellikle zor arazi ve yol koşullarında bu durum daha da belirgin bir etki yaratır. askerler yol kenarında bekler, öncelik tanınan aristokrat subayların ağırlıklarıyla yüklü arabalar yolu kullanır. oysa fransız ordularında öncelik piyadenindir, asker yoldan yürür, subay yolun dışından atının üstünde yolculuk eder sonuç olarak 18. yüzyıl avrupa ordularında standart yürüyüş hızı dakikada 70 adımken, fransız ordularında dakikada 120 adımdır.
  
  belkide her bir faktörden önemlisi fransız ordularının başkomutanı napoleondur. napoleon savaş sahasına inerken plan yapmaz. herşeyi zihninde şekillendirmeye hazır bir halde savaş meydananı tamamen gören bir tepeye çıkar ve birliklerini sıcağı sıcağına yönetip her an yüzlerce alternatifi zihninden üretir. bu durum napoleonun ezberlenmesini engelleyip planlarının deşifre olmasının önüne geçerken aynı zamanda da diğer generaller bir protokol sistematiğini benimseyemedikleri için napoleonsuz fransız orduları başarı ihtimalinden yoksundur.pek çok savaş tarihçisi (bkz: waterloo savaşı)nda napoleonun iki haftadır ishal ve uykusuz olmasını mağlubiyetin temel sebeplerinden sayarlar
  
  çanların çalmaya başlaması
  
  imparator napoleon bir yıldırım harekatıyla cebri yürüyüşlerle komuta ettiği 90.000 askerle(kampanyaya toplam asker katılımı 170.000) ulm'da karl mack von leiberich komutasındaki avusturya ordusunu hapsederek 40.000 askeri teslim aldı.
  
  kendisine doğru ilerleyen birleşik rus-avusturya ordusunun 120.000 kişilik mevcudu,zaten napoleonun ordusunun 15bin süvariye sahip olmasından dolayı piyade karşılaştırmasında ezici sayısal üstünlük karşısında napoleon'un bir istisnada bulunarak savunmada kalmasını gerektirmiştir. austerlitz kasabasının eteklerine gömülen napoleon birliklerini 3 kısıma böler ufak nehirleri mevzi belleyerek güneye 10.000 kişilik bir kuvvetle louis-nicolas davoutkomutasında genç ve ateşli piyadelerden oluşan birliklerini yerleştirir.merkez mevkisinde kendisinin (bkz: légion d'honneur) sahiplerinden seçtiği seçtiği 30.000 kişilik (bkz: old guard)ları dizen napoleon kuzey bölümü jean baptiste jules bernadotteun emrinde 25.000 kişilik kolorduya emanetken geri hatlar yedek 10.000 piyade ve 15.000 süvarinin başında bekleyen general joachim murat dan müteşekkildir.
  
  `http://greatestbattles.iblogger.org/…itz/p54-55.jpg` haritada görüldüğü üzere napoleon asıl birliklerini tepelerin arasına serpiştirip gizlemiştir.
  
  savaş birliklerini napoleonun yayılışına göre tanzim eden rus başkomutanı mihail kutusovun cephenin en zayıf bölgesi olarak tespit ettiği general davout'un birliklerine hücum etmesiyle başlar.fransız generali adım adım geri çekilerek yıpratma savaşı uygulamakta askerlerini genel hücumdan alıkoymakta karşı tarafa maximum kaybı,kendisinin eriye eriye yokolması pahasına verdirtmektedir.bunun farkında olan kutusov sabah sisinden yararlanıp birliklerinin merkez kısmından asker çekip davout'un karşısına gönderir. sürpriz genel taarruz karşısında afallayan fransız güney kanadı çökerken kuzeyde bernadotte karşısındaki müttefik kuvvetleri önce yavaşlatmış sonrasında karşı saldırıyla püskürtüp kuzeyden kuşatmaya başlamıştır.bunu gören general kutusov birliklerini zaten ezdiği güneyden merkeze çeker ve merkez kuvvetleriyle birlikte neredeyse 50.000 askerle genel taarruz başlatır.amacı kuzeyde fazla ilerleyen fransız kuvvetlerini merkezden yarmak suretiyle bölmek, sonrasında hem kuzeyden hem güneyden vurmaktır.savaş müttefik birlikler lehine gözükürken napoleon yatakodası haricinde her yerde sergilediği cesaret ve kurnazlığını ortaya koyar, kendisine tanrı gibi tapan 30.000 old guardı saldırıya gönderir.tepelerin arasından sabah sisinin yardımıyla süzülerek savaş düzeni alan fransız hatlarıyla karşılaşan; zafer coşkusuyla saflarını yitirmişçesine ilerleyen müttefik birlikler ağır bozguna uğrarlar.öyle ki guardlar panik halindeki müttefiklere ateş yağdırarak süngü mesafesine girmek için ilerleyince müttefikler düzenlerini tamamen yitirip merkezden kaçmaya başlarlar. sahne general joachim murat ve süvarilerinin tarihe geçmesi için tasarlanmış gibidir.fransız süvarileri kaçan piyadeleri kıymaya çevire çevire rus artçılarına kadar kovalarlar.zaten bernadotte'ın kuzeyden ilerleyişi müttefiklerin manevra yeteneğini de kısıtlamış kendilerine tek çare olarak ricat kalmıştır.kutusov sakince kalan birliklerini geri çeker...
  
  fransız ordusunda ölü, yaralı, kaçak, esir ve idam olarak 10bin asker savaş dışı kalırken karşı taraf 60.000 kayıp vermiştir. napoleon savaşın sonunda 'askerler!! eğer bir gün fransız ulusunun cesaretiyle alay edildiğine şahit olursanız yapmanız gereken tek şey, ben austerlitz'deydim demektir' ile biten ünlü söyleviyle ordusunu kutlar. austerlitz 3 imparatorun karşı karşıya gelip çar (bkz: alexsander) ve (bkz: doppelkaiser) franz'ın napoleona diz çökmesiyle sona erer. artık avrupada napoleona kafa tutabilecek kara ordusu kalmamıştır.
  
  sonuçlar değerlendirmeler çıkarımlar sanrılar
  
  napoleon bu savaş sonunda yapılan (bkz: pressburg barışı) ingiltere'ye karşı başlattığı kıta ablukasını tüm avrupaya yaymış, tüm avrupanın britanya imparatorluğuyla ticaret yapmasını yasaklamıştır. bu yasaklamalar avrupa ekonomik dengesini sarsarken, denizlerde ingiliz ablukası kırılamadığından deniz ticareti yapılamamış, kara ticaretinin can damarı demiryolları daha keşfedilmediğinden avrupa ticari hayatı mahvolmuş bu durum napoleona karşı iv.koalisyonun doğmasını sağlamıştır.
  
  britanyanın ticaret hacmini koruyabilmek için amerika kıtası ve hindistana ağırlık vermiş, hatta yeri geldiğinde genel ticaret ambargosu koyup,ingiliz bandrolü ve ingiliz tercüman taşımayan teknelere ticareti yasaklamış, bu ve benzer ticari kökenli uygululamalar günümüzdeki ingilizcenin yaygın egemenliğinin ilk adımı kabul edilebilirler
  
  avrupanın yarısından fazlası (75 milyon nufüs) bonaparte kardeşlerin hanedanlığına terkedilmiştir.
  
  (bkz: jerome bonaparte)=======> westfayla kralı
  (bkz: joseph bonaparte)=======> ispanya kralı
  (bkz: carolina bonaparte)======> napoli kralı
  (bkz: elisa bonaparte)========> toskana grandüşesi
  (bkz: louis bonaparte)=======> hollanda kralı
  (bkz: lucien bonaparte)=======> canino prensi
  (bkz: pauline bonaparte)======> guastalla düşesi
  
  görüldüğü üzere napoleon iktidar hırsı,kendisine ve sonrasında ailesine yüklediği aristoktarik vasıflarla,aslında herkesten önce kendisi kendine ihanet etmiştir.cumhuriyetçilerin ve tüm özgürlük yanlılarının kendisine güveni azalmış, napoleon artık tamamiyle hükümranlık hakkını despotluğundan almıştır.
  
  fransa denizlerdeki etkisizliğini kabul ettiğinden gelecekte koruyamayacağı batı amerikadaki topraklarını abd ye satmış, birleşik devletlerin hızlı yükselişine hedeflemeksizin katkıda bulunmuştur.
  
  parisin en büyük meydanının adının hala 'austerlitz' olması fransız halkının bu savaşa atfettiği önemi beyan eder.
  -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  
  avusturya-macaristan imparatorluğu olarak bahsettiğimiz aslında (bkz: kutsal roma germen imparatorluğu)dur, 1805 te resmen 'ami' imparatorluğu yoktu.
  
  19.yüzyıl avrupasında dokumantasyon tamamlandığı için asker rakamları için şüphe yoktur, fakat ben; miktar belirlerken savaşçı asker sayısını değil, kampanyaya katılan kaç kişi varsa, kaç kişi için kazan kaynıyorsa o kadar miktarı yazdım. bu yüzden bazı asli kaynaklardan kabarık olması mümkündür.
  
  gördüğümüz üzere dostlar, bir saatlik klavye sahnesinde ufak bir parmak dansı üşengeçlikten arınınca gayet faydalı, darısı diğer boş vakitlerimizde diğer tarihi dönüm noktlarına..