terakkiperver cumhuriyet fırkası

• kuruluş devrini özetlersek, çok stratejik hamlelerin yapıldığını görürüz.
  
  - ilk önce kurtuluş savaşında yekpare olan bir güruh görmekteyiz. işte devlet sistemi, çıkar mekanizmaları, ne olacak, ne bitecek gibi kaygılar taşınmıyor. tek bir gerçek var, o da vatanı bir şekilde elde tutabilmek.
  
  - özellikle takviye yapılıp şişirilmiş yunan ordusu, ankara'nın 60 kilometre yakınına kadar sokulunca meclis bir anda dağılma sürecine gidiyor ama en önemli isimlerin bu dönemde kenetlenmesi, çok büyük bir olay.(yunanlılar sokuluyor dedik de bakmayın, ismet inönü o kadar stratejik bir şekilde geriye çekiliyor ki, yunan ordusu bir yere kadar gelse de gücünün çoğunu harcamış oluyor.)
  
  - kurtuluş savaşı bittikten sonra ise artık bazı kavramlar konuşulmaya başlanıyor.
  
  - saltanatın kaldırılması, cumhuriyetin ilanı ve halifeliğin kaldırılması gibi reformlar büyük bir hızla yapılınca, büyük bir muhalif kesim çıkıyor ortaya. buradaki konu ise;
  
  * reformların çok hızlı bir şekilde yapıldığı.
  
  * devrimler yapılırken, halka danışılmadığı.
  
  * meclisin görüşünün alınmadığı gibi konular meclise taşınıyor.
  
  - kazım karabekir, refet bele, rauf orbay, ali fuat cebesoy, adnan adıvar gibi önemli isimler var.
  
  - kazım karabekir 1924 yılında, askeriye ile ilgili verdiği önergelerin, raporların dikkate alınmadığını ileri sürerek istifasını verip, mebus olarak göreve devam edeceğini söylüyor. ileri ki zamanlarda bu süreç artarak devam ediyor. mustafa kemal ise bu durumu kendisine yapılan bir komplo olarak görüp, askeriye ile bağlantılı olan kişilerin istifasını vermedikçe, mebusluk yapamayacağını, bu süreç devam ederse mebusluklarının düşürüleceğini beyan ediyor. tabii öncesinde meclis içerisinde bir çok eleştiri olunca meclis tatil ediliyor. açıldığı zaman ise muhalif kesim tarafından bir ton gen soru yağmuruna tutuluyor.
  
  - muhalif bir parti açılacağı iddiaları güçlendikten sonra, 17 kasım 1924 yılında terakkiperver cumhuriyet fırkası açılıyor. paritinin başkanı kazım karabekir, ikinci başkanı rauf orbay, partinin sözcüsü ve sekreteri ise ali fuat cebesoy'dur.
  
  - parti programı ise;
  
  - dini inançlara saygılı olmak.
  
  - tek dereceli seçim sistemine geçmek
  
  - devrimlerin halka anlatılıp, halkın fikri sorularak yapılması.
  
  - ekonomi de liberal sistemin getirilmesi.
  
  - cumhurbaşkanlarının tarafsız olup, parti ile ilişiğinin kesilmesi.
  
  - iktidar olmamak.(biliyorum saçma gelebilir ama parti sözcüsü ali fuat cebesoy'un beyanı bu yönde. amaçları iktidar olmak değil, cumhuriyet halk fırkasına muhalefet etmek.)
  
  bu arada fırka büyük bir kitleyi de arkasına almıştır ama klişe olarak ''dini inançlara saygılıyız'' sözü parti içerisine bir çok radikal kesimi de katmıştır. sadece radikal kesim de değil, eski ittihatçılar da parti tabanına girmişlerdir. 1925 yılının şubat ayında şeyh said isyanı başlayınca, parti sonunu hazırlamıştır.
  
  - yumuşak bir yönetim gösteren ali fethi okyar hükumeti istifa etmiş, yerine ise ismet inönü hükumeti gelmiştir. güven oylamasında 15 ret 140 küsür kabul oyu almıştır ve hemen sert tedbirlere geçilmiştir.(takrir- i sükun)
  
  - isyan hareketi bastırıldıktan sonra çok hızlı bir şekilde, 20 nisan önergesi gelmiştir.
  
  - ilk önce partinin doğu şubeleri sonra bütün şubeleri kapatılmış, 5 haziran 1925 yılında ise terakkiperver fırkası tarihteki yerini almıştır. kazım karabekir, rauf orbay gibi bir çok isim idam cezasıyla yargılanmış, ismet paşanın biraz tehditkar biraz da anlayışlı(xd) tutumu ile idam cezası kaldırılmıştır.
  
  sonuç itibariyle günümüze kadar gelen süreçte hangi parti cumhuriyet halk fırkası/partisine muhalif amaçlarla kurulduysa, hepsinin parti programlarında üç aşağı beş yukarı aynı maddeleri görmekteyiz. merkez sağ adını alacak bu oluşumda, terakkiperver, serbest, adalet, demokrat, doğru yol, anavatan, milli selamet, refah, saadet, adalet ve kalkınma gibi partilerin hepsinin programları birbirlerine yakınlardır. parti yemeğinin içine, biraz liberal ekonomi ekip, üstüne halkın kudreti sosuyla taçlandırıp üstüne de dini inanç maydonuzunu koyarsanız, bu ülkede güçlenirsiniz. bu süreç terakkiperver de başladı, ak parti ile son sürat devam ediyor ve aralarında ki fark genel itibariyle yok gibi bir şey.