94 entry daha
  • --- spoiler ---

    dissociative identity disorder hastalarının patalojik bir vaka olarak başlangıç noktası çoğunlukla bir çocukluk travmasına tekabül eder. filmin başında da karakterimizin çocukluğunda yaşadığı bir travmayı psikiyatristin gözünden gördüğümüz bir gazete küpüründe okuyoruz. aslında tüm film boyunca çoklu kişilik bozukluğundan mustarip bir hastanın aklında, alterlerinin birbirlerine karşı verdiği mücadeleyi izliyoruz.

    bu noktayı daha netleştirmek ve filmden alınan keyfi ikiye katlamak için çoklu kişilik bozukluğundaki alter tiplerinin bazılarını bilmek önem arz ediyor.

    alter tiplerinden biri "abusive alters" kategorisine girer. bu tip alterlerin faaliyetlerinin doğrultusu diğer alterlerden kurtulmaktır. onları öldürmek amacıyla onlara zarar vermeye çalışan bir davranış yapısıyla karşımıza çıkar. filmde başta kimliği bilinmeyen lakin sonunda öğrendiğimiz katil, karakterimizin mental dünyasındaki abusive alter'in varlığını biz izleyicilere sembolik bir dille işaret eder.

    burada önemli olan bir başka noktaysa "hidden observer" yani saklı gözlemci olarak bilinen fenomendir. çoklu kişilik bozukluğu hastalarının alterlerinin birbirlerinin varlığından haberdar olma durumu değişiklik gösterir. alterlerin hiçbirinin diğerlerinin varlığından haberdar olmayabileceği gibi alterlerin bazılarının diğerlerinin farkında olduğu vakalar da bulunmaktadır. hidden observer ise dominasyonu ele almadığı koşullar altında da su yüzüne çıkmış olan diğer alterlerin faaliyetlerini sessizce izleyen, onların varlıklarının farkında olan altere bu özelliğinden ötürü verilen isimdir.

    bana kalırsa bu filmde abusive alter ve hidden observer aynı alterde buluşturularak başarılı bir deneme yapılmış. film boyunca en sonda katil çıkacak olan küçük çocuğun hiç konuşmadığını ve sadece olayları gözlemlediğini anımsayalım. ed karakteri filmin ilk kısımlarından birinde annesinin geçirdiği kazanın ardından çocuğun iyi olup olmadığını ve neden hiç konuşmadığını sorar üvey babasına. adam ise "çocuk şeyden beri böyle..." der ve sonra öz babası tarafından terk edildiğini anlatır. yani burada alterlerin sahibi olan hasta bireyin kendi hayatında öz babası tarafından terk edimesine dayanan bir travmanın izlerinin aklında su yüzüne çıktığını görüyoruz. hidden observer, abusive alter ve aynı zamanda da bir çocuk alter olan küçük oğlanımızın cereyan ettiğinden beri konuşmadığı "şey" esas adamımızın çocukluk travmalarından birine tekabül ediyor.

    buradaki anne ve üvey babaysa "caretaker alters" kategorisine hizmet eden semboller. caretaker alterler sistemi korumaya çalışan alterlerden biridir fakat diğer koruyucu alterler kadar başarılı değildirler. üvey babanın korumac tutumuna karşı başarısız girişimleri buna işaret eder. genellikle hastanın çocukluğunda ebeveyn rolünü üstlenen kişilerin yansımasıdır bu tür alterler. burada da çocuğun annesi ve üvey babasının temsili olarak karşımızdalar.

    öte yandan ilgi çekici bir başka diyalog da ed karakterinin, karısı boynundan yaralı halde yatan üvey baba karakterinin önünde karısının boynuna dikiş atarken üvey babanın "böyle dikiş atmayı nereden öğrendin?" diye sormasıdır. ed şöyle karşılık verir "senin şu anda olduğun yerden öğrendim." buradaki alterlerin aslında aynı kişinin farklı temsilleri olduğuna, filmin sonuna bir başka gönderme yapılıyor. esas ilgi çekici kısımsa şu: hastamızın karısını trafik kazasında aynı durumda bulduğu olası bir travmaya da gönderme yapılıyor. filmin başındaki trafik kazası aslında travmatik bir hatıra. adamın karısını da daha sonra bir başkası aynı ed'in yaptığı gibi dikiş atarak kurtarmaya çalışıyor. bu kişi de muhtemel bir polis memuru. travma sonrası hastamız bu polis memurunun kendi yetersizliğini aşan koruyuculuğunu içselleştirerek onu bir alter olarak kişiliklerine ekliyor ve ona "eski bir polis memuru" kisvesi biçiyor.

    burada motele yanında bir suçluyla gelen ve sonrasında kendisinin de bir suçlu olduğunun anlaşıldığı polis memuru ise persecutory alters kategorisine giriyor. bu tip alterlerin amacı sistemi korumak olmasına karşın koruma yöntemleri sisteme zarar vermektedir. polis memurundan suçluya evrilen adamımız da koruyucudan abuser'a evrilen bu tipin bir yansımasıdır.

    mekan olarak bir motel'in kullanılmasının en güzel yanlarından biri hem kişiliklere ev sahipliği yapma durumunu hem de "host alter" kategorisini çok doğru bir sembolizmle temsil edebilmesidir. host alter kişinin çoğunlukla kontrolde olan kişiliğidir. film esnasında larry'nin ağzından eski host'un ölü bulunduğunu ve bir dondurucuda saklandığını öğreniyoruz. kişilik bölünmesinin ardından ilk olarak the host'un öldürüldüğünü ayrımsıyoruz bu noktada ve devamında host alter görevini larry üstleniyor. ama host'a zarar veren o değil, sadece host'un güçsüzlüğünden faydalanıp dominant olmuş bir kişilik. bu noktada abusive alter tarafından host'a saldırılmasını takiben larry'nin ortaya çıktığını göz önünde bulundurarak larry'nin abusive'in ortaya çıkardığı ilk alterlerden biri olan "gatekeeper" olduğunu söyleyebiliriz. gate keeper diğer alterlerin geçişlerini idare eden bir yetkili gibi sistemde çalışır. larry de alter'lere nerede kalmaları gerektiğini söyleyen, "ölü" host'u buzlukta saklayan kişilik fakat film ilerledikçe abusive tarafından gatekeeper'ın otoritesi elinden alınıyor ve diğer alterler onu gatekeeper'lıktan alıkoymaya başlıyor.

    çoklu kişilik bozukluğunun tek ve kesin çözüm vaat eden bir terapisi olmadığı gibi genellikle terapilerin ortak amacı bellidir. kişiye farklı kişiliklerinin farkındalığını verip gerekirse tüm kişiliklerle tek tek temasa geçerek onlardan kurtulmak ve bütünlüğü sağlamak adına sayıyı tek kişiliğe indirgemektir. bu kişilik de günlük fonsiyonları en doğru idame ettirebilecek, kişinin kendisine ve diğer insanlara zararsız olan kişilik olmalıdır. burada da kişiliklerin öldürülmesi süreci terapinin ardından motel bağlamında hastanın zihninde vuku buluyor. son olarak da paris karakterinin temsil ettiği en doğru kişiliğin yekpareleştiğini düşünürken birden abusive child alter'in zaferine tanıklık ediyoruz ve terapi sürecinin bir anlamda yanlış doğrultuda bir başarıya ulaştığını anlıyoruz.
    --- spoiler ---
91 entry daha
hesabın var mı? giriş yap