wittgenstein'ın böceği

• böcek konseptimiz var değil mi? ben sana böcek dediğimde anlıyorsun, ben sana böcek dediğimde anlıyorum. ve en azından neye işaret ettiğini de deneyimimizden biliyoruz. en azından bildiğimizi sanıyoruz. ludwig de diyor ki philosophical investigations'da;
  
  böceklerin dışarıda gezinmediği bir dünya düşünelim. o dünyada herkesin bir böcek kutusu olsun. biz böcekler hakkındaki fikirlerimizi ancak böcek kutularımızı açıp onu deneyimledikten sonra oluşturabiliriz ki onlar hakkında konuşmaya da ancak bu şekilde başlarız. bu durumda dahi, birbirimize böcekleri anlattığımızda birbirimizi anlarız^*, karşılıklar veririz, diyaloglardan diyaloglara koşarız ama hiçbirimizin diğer hiç kimsenin böcek kutusuna erişimi olmadığında konuştuğumuz şeyin "aynı" şey mi olup olmadığını asla ve asla bilemeyiz.
  
  bu anlamda, canım acıyor dediğinde ben seni anlarım. iğne battığında canım şöyle acıyor dediğinde, doğru bak benimki de tam o anlatmaya çalıştığın gibi acıyor diye karşılık veririm ama gel gör ki, benim kutumdaki böcekle senin kutundaki böceğin aynı olup olmadığı ya da ne seviyede farklarının olduğu konusunda hiçbir şey söyleyemeyiz. dahası ve en üzücüsü de,
  
  ikimizin kutusu da boş olabilir.