georgi plehanov

• rus marksizmine olumsuz etkilerinin şiddetinden bookchin de uzun uzun yakınır:
  
  -----------------
  plehanov'un etkisi çarın egemenlik alanına nüfuz etmekte ağır kaldı. bununla birlikte avrupalı sosyalistler, özellikle alman sosyal demokratları, çok geçmeden plehanov'u rus marksizminin en önemli teorisyeni, daha doğrusu "babası" sayarak, yeni oluşturulan ikinci enternasyonal'de rusya'nın baştemsilcisi olarak ona saygılı davrandılar. doğrusu, marx'ın düşüncelerini yaygınlaştırmada friedrich engels'in ardından karl kautsky'le birlikte ikinci sıradaydı. kitapları çeşitli avrupa dillerine çevrilirken, belki de batı ve orta
  avrupa'da rusya'dakinden daha fazla okuyucu bulmuştu.
  
  plehanov'a göre, rusya'nın sosyalist bir toplumun maddi ve kültürel koşullarını geliştirebilmesi için uzunca bir kapitalist gelişme aşamasından geçmesi gerekecekti. sosyalist bir devrimin egemen sınıfının sadece sanayi proletaryası olmasının kaçınılmaz olduğunu iddia ederek, devrimci gelişmenin lokomotifi olarak kişilerüstü ekonomik güçlere ve "kanunlara" büyük önem verdi. marx'ın fikirlerini rus sosyal demokrasisi'nin "resmî" kıstası durumuna getirmesiyle, rus marksizmini oldukça şematik bir dogmaya, az ve öz kanunlara, mimari açıdan da tamamlanmış düşüncelere bürünmüş bir toplumsal fiziğe dönüştürmüştü. plehanov'un (çoğunlukla kautsky'nin de) ellerinde marksizm tuhaf bir biçimde kısır kalmıştır: yasalara bağlanmış, yeni toplumsal ve siyasal gelişmeleri umursamaz duruma getirilmiştir. bu kodlaştırma marx'ın düşüncelerini büyük oranda çarpıtmıştır: marksizm, toplumu "bilimsel olarak" çözümlemenin, ekonomik etmenlerin önceliğinin ve sosyalist bir devrimde sanayi proletaryasının öncü rolüne odaklanmanın önemi üzerinde dururken, plehanov çok sayıda marksçı düşünceyi katı olduğu kadar basit de olan kaba formüllere indirgemiştir.
  
  plehanov'un marx'ın temel görüşlerini fazlasıyla şematikleştirmesinden önce, narodovolsti ile marksistler arasında önemli ölçüde yakın bir ilişki vardı. çeşitli rus sosyalist hareketleri normal olarak kaynaklarını birbiriyle paylaşır, birbirlerinin kitaplarını bile basardı. ne var ki, 1884 yılında isviçre'deki plehanov grubu popülizme karşı, köylü hareketine yapılan her vurguyu "bilimsel", sistematik bir devrimci sosyalizm teorisi önünde engel olarak gören diğer marksistler tarafından da sahiplenilen sert bir kampanya başlattı. plehanov'un 1884 tarihli "fikir ayrılıklarımız" adlı broşürü, rusya'nın sosyalizme ulaşmayı umut edebilmesi için önce kapitalizmin obşçinayı ortadan kaldırması gerektiğinde ısrar ediyor ve tartışmadaki öfkesinin çoğunu "küçük burjuva" ve "idealist" bulduğu narodnizme yöneltiyordu.
  
  plehanov'un genç arkadaşlarının çoğu onun dogmatizmini özümsemiş ve marx'ın yapıtlarında yazılı olanları daha çok katı bir gerçeklikmiş olarak yorumlamıştı. kendi "keskin" yazılarından, keza önemli yorumcularının yazılarından hiçbir "sapma" ve değişikliğe olanak vermeyen rus marksistlerinin geliştireceği rus devrimi anlayışı da bir dogma kadar katı ve hayattan kopuk olacaktı. plehanov'un başlattığı bu ideolojik doku sertleşmesi sonuç olarak rusya'ya pahalıya mal olacaktı.
  -----------------
  
  murray bookchin, üçüncü devrim, cilt 3, s.59-60.