kartaca

• roma'ya 3 pön savaşında kaybetmelerini nedeni tamamen komşu devletlerin bu zengin ticaret ve koloni ülkesine karşı olan aç gözlülüğünden gelir.mısır suriye ve anadolu üzerinden gelen tüm ticaret gemileri önce kartaca limanına uğrar ve oradan diğer batı akdeniz limanlarına dağılırdı.romanın ispanya ve afrikadan rahat şekilde müttefik bulup her yerden sıkıştırması ve siraküza ile marsilya yunan şehirlerinden yardım alarak geliştirdiği donanmasıyla, kartaca donanmasını durdurabilmesi yine tamamen roma diplomasisiyle açıklanır.
  
  kartaca ise sadece roma'nın ezeli düşmanları olan keltlerden destek görebilmesi bile durumun vahamiyetini gözler önüne serer.az nüfuslu bir ülke olup paralı askerlere bağlı bir orduya sahip olmak da sıkıntılı tabi.nitekim (bkz: 2. pön savaşı)'nda hannibal italya yarımadasını kasıp kavururken kendi ülkesinden gerekli desteği bulamamış 2 yıl sonra başkente dönüp (bkz: zama savaşı)'nda scipio africanus'a yenilmesinde son müttefiki olan ve büyük süvari güçlerine sahip berberi kralı massinissa'nın ihanetiyle ülkesinin bu tarihten sonra çöküş sürecine girmesini engelleyememiştir.
  
  ayrıca roma'nın barbar diye nitelendirdiği bu zengin kültürlü halk (bkz: kartaca kuşatması) sırasında 350.000 sivil halkını kaybetmiştir.çağın en büyük şehri yok edilmiştir.şehiri sonradan başkent yapan (bkz: vandallar) bunun intikamını ilerde çok feci alsa da sonlarını getiren yine jr. roma olan bizans (bkz: doğu roma) olacaktır.
  
  (bkz: tarih neydi tarih tekerrürdü)