emlak balonu

• sadece türkiye'de değil son 7 senedir neredeyse tüm dünyada şişen bir emlak balonu var. türkiye dışında özellikle yeni zelanda, kanada, brezilya gibi ülkelerde durum ciddi. sebebi parasal genişleme yani para bolluğu ve düşük faiz. faiz düşerse kredi talebi artar, kredi talebi artarsa ev fiyatı yükselir, bu kadar basit.
  
  abd merkez bankası (fed) 4 trilyon doları basıp tüm dünyaya saldı. dolar o kadar ucuzladı faizler o kadar düştü ki, inşaat şirketlerimiz yurt dışından dolarla borçlanıp ev yapmaya, sıradan vatandaşımız da bankalardan tl ile borçlanıp ev satın almaya başladı. düşük faiz ev kredilerine olan talebi patlattı ve bunun 2 sonucu oldu. birincisi bankalardaki mevduat kredi talebini karşılamadığından bankalarımız da yurt dışından dolar cinsinden borçlandı. ikincisi aşırı kredi talebi ev fiyatlarını yükseltti.
  
  şimdi abd'nin dolarıyla (elin zikiyle) ev yapıp çeyiz düzmenin ve gerdeğe girmenin bedelini ödeme vakti geldi. abd'nin bu yıl sonu faizleri artıracağı kesinleşti. o basılan 2 trilyon doların bir kısmı çoktan abd'ye döndü, kalanı da dönecek. zaten bundan dolayı dolar her geçen gün artıyor.
  
  devalüasyon, siyasi belirsizlik, ekonomik durgunluk, tüketici güven endeksi düşüşü ve faiz artışı gibi sebeplerle ev satışları zaten son 1-2 senedir yavaşladı. hatta bazı inşaat firmaları ayakta durabilmek ve borçlarını ödeyebilmek için kağıt üstünde sahte satış yapıyor. nasıl oluyor bu? normalde ticari kredi çekse çok daha fazla faiz ödeyecek olan müteahhit eş dost akrabasına yalancıktan ev satışı yapıp daha düşük faizle konut kredisi çektiriyor ve bu şekilde finansman sağlıyor. hatta olayı büyütüp iki müteahhidin bu anlamda anlaşıp da birbirlerinin evini yalancıktan alması da son dönemde moda oldu.
  
  ama bu geçici kurnazlıklar en fazla birkaç ay idare eder. dolarla borçlanan ve borcu her geçen gün katlanarak artan inşaat şirketleri, bir de faizlerin yükselmesi (şu an ortalama konut kredi faizi %1.25) ve satışların azalması veya durması sebebiyle satış yapamaz hale gelince ne olacak? cevap basit: iflas. hatta öyle bir iflas ki bankaları da yanında götürebilecek düzeyde bir zincirleme iflas.
  
  peki ya 10 sene vadeli kredi çekip de ekonomik durgunluk ortamında işini veya kazancını kaybedip de kredi taksidini ödeyemeyecek olanların aniden satışa çıkardığı evler ne olacak? ev fiyatlarını %30 ile %50 seviyesinde düşürecek. insanlar evlerinden olacak.
  
  güldüğünüz yunanistan'dan beter olacağız, 2001 krizini mumla arayacağız.