tarih

• ozellikle turkiyede okutulan haliyle hitlerin propaganda bakani joseph goebbels i bile sasirtacak sacmalarla dolu, adinin degistirilerek "milli tarih, inanmayan vatan hainidir" olmasi gerektigini dusundugum ders.
  
  ideal olarak tarih denince okutulmasi seyler:
  1) kulturunun tarihi
  2) topraklarinin tarihi
  3) onemli olaylari kapsayan dunya tarihi
  
  bizde tarih kitaplari once orta asyadan baslar ama elbette gocebe oldugumuzdan, yaziya gec gecitigimizden, kultur namina anlatacak fazla birsey yoktur, zira sehirler olmadan kultur sinirlidir. buna ragmen, yine de din anlayisimiz, askeri kultur gibi seylerden daha ayrintili bahsedilebilirdi. yahut daha onemlisi, dibimizdeki koskoca cin uygarligiyla bizimkilerin iliskisi ne haldeymis bilen var mi? (bkz: tembel enteller icin cin uygarligi ve hanedanlari)
  
  sonra gelir bir arap tarihi. hoppalaaa. islama gecmemiz elbette onemli ama bir suru sacma sapan olayin arasinda turklerin islama nasil gectikleri, islam imparatorlugunda yukselisleri, turk devletlerinin kurulmasi, vs kaynar gider. sanki sihirli degnekle olmus bunlar.
  
  hadi bunlari ogretiyorsun, topraklarimizda yasamis hititlerden frigyalilardan neden bahsetmiyorsun? ulan be serseri, antik filozoflarin, komutanlarin yarisi bugunku turkiyede dogmus, bir satir lafini ediyor musun? dunyanin kultur merkezi olmus bu topraklar, tek sayfa ayirmamis, lakin topu topu 40 kisinin oldugu bedir savasini herkes bilir. ayni sekilde bizans neler yapmis, biz anadoluya girerken nasil bir kultur varmis, siyasi yapi nasilmis kimse bunlara onem vermez, onun yerine beyinlere kazinan uc kelime: 1071 malazgirt savasi. iyi de guzelim bu savasin onemini anlatirken turkler anadoluya girdi dersen ama o anadolu nasil yerlermis, o yendigimiz bizansin tarihi neymis anlatmazsan, ister 1071 olsun ister 7071, ne anlami kalir.
  
  dunya tarihinden zaten bahsedilmiyor. cinliler ne alemde bilen yok. ispanyollarin, portekizlilerin kesiflerinden sadece bizim ticaret yollarimizin onemi azalmasi acisindan bahsediliyor. aslinda o da bahsedilmiyor. ornegin vasco de gama umit burnunu dolastigi zaman, osmanli "kutsal mekanlar artik dusman donanmasina karsi savunmasiz, biz daha iyi koruruz" bahanesiyle o bolgelere asker yigiyor, siyasi otoriteyi guclendiriyor. bu onemli bir gelisme ama ben anlatildigini hatirlamiyorum.
  
  aydinlanma, ronesans, fransiz devrimi, galileo, newton, euler, kant, shakespeare, voltaire... bunlar birer sayfa bile degil. isin komik tarafi dunya tarihi umursanmasa bile bunlarin yarisi turk milliyetciliginin dogusunu, osmanlidaki parcalanmanin nedenlerinden bir kismini anlatiyor; ataturkun derinden etkilendigi ideallerin, felsefelerin ozu bunlar. dedigim gibi tek sayfa yok.
  
  ispanyada islamin etkisi, veba, 2. dunya savasi, sanayi devrimi, soguk savas, demiryollarinin donanmalarin onemini azaltisi, natoya girisimiz, amerikan kredileri, liberalizmin dogusu, marx....ulan bir tanesini dogru duzgun anlatmiyorlar.
  
  bakin yine gectim dunyayi, avrupayi, vs.. izmirin, istanbul'un demografik yapisini kimse bilmiyor. 20.yy basinda istanbul nufusunun yuzde 50sinin gayrimuslimlerden olustugunu ben ortaokul/lise yillarimdan cok sonra, yabanci bir adamin tarih kitabindan mi ogrenmek zorundayim? kendi sehrimin tarihini, imparatorlugumuzun merkezi olmus bu sehrin tarihini, 2005 yilinda bile kendi yurdumda ogrenemeyecek miyim? canakkale savasi hakkinda hala "mustafa kemal sazi eline aldi, dusmani denize doktuk" hurafesi anlatiliyor.
  
  edit: canakkalede dusman denize falan dokulmedi, aylar sonra duzenli sekilde geri cekildi efendim. israrla ve siddetle (bkz: ben size savasmayi degil olmeyi emrediyorum/@immanuel tolstoyevski)
  
  hele ataturk hakkinda, imparatorlugun cokusu ve cumhuriyetin ilk yillari hakkinda ne ogretildigi konusuna gelirsek, icim aciyor resmen. "babasi ali riza efendi, annesi zubeyde hanimdir, yurdu dusmanlardan kurtarmistir." araya da meze olarak atarlar iki tane inonu savasi, yunanlilari denize doktuk, sevri imzalayanlar vatan hainidir, cerkez ethem serefsizdir, avrupanin tum kuvvetleri bizi yenmek icin biraraya geldi, vs. ne o avrupali kuvvetlerin aslinda hic de birarada olmadiklarindan bahsedilir, ne ataturkun muttefik baskisini dengelemek icin bolseviklerle isbirligi yapmaya calismasindan. ne italyanlarin, cikarlarinin catistigi yunanlilara karsi, bize silah ve muhimmat sattiklarindan sozedilir, ne de sivas kongresinde sadece 38 vekil olusundan, naksibendilerle milliyetcilerin anlasmalarindan, sayisiz musluman multecinin kaybedilen topraklardan anadoluya goc etmesinin yarattigi felaket manzaralarindan, kazim karabekirin ataturkle olan rekabetinden, ataturkun ben size hicbir dogma birakmadim sozunden, istiklal mahkemelerinden, ittihat ve terakkinin ellerine yuzlerine bulastirdiklari ermeni meselesinden ve sinirdisi edilenlerin dramindan, denize dokulen yunanlilarin cok onemli bir kisminin da yuzlerce yildir orada yasayan ve buyuk yanginla tum mahalleleri yakilarak son anda limandaki avrupali ticaret gemileriyle kurtarilan siviller olusundan, enver pasanin cilgin panislamizm planlarindan, ingilizlerin felaket istihbaratlarindan, amerikan mandasinin milliyetcilerin kongrelerinde de destek buldugu ve herseyden once amerikalilarin bu ise yanasmamis olmalarindan, sarikamis faciasinin nedenlerinden, muttefiklerin savas yorgunu olmalarindan oturu tum guclerini bize yigmamalarindan ve yunanlilari piyon olarak kullanmalarindan.... osmanlinin savasin hemen oncesi ve sonrasinda resmen kaybettigi topraklarinin cogunun aslinda 100-150 yil once coktan kaybedilmis olduklarindan. uzattikca gider bu.
  
  sonuc olarak dunya uzerinde pek az kulture nasip olacak, zengin bir tarihe sahibiz. yasadigimiz topraklar, bizden baska kulturlerin de etkileriyle, o 4000 yillik cin uygarliginin topraklarindan dahi daha renkli, daha onemli, daha kanli, daha mucizevi olaylara taniklik etmis. iste insan buna uzuluyor; bunca zenginligin nasil bu kadar serefsizce harcandigina ve buna tepki gosterecek bir kulturun, egitimli insanlar arasinda dahi eksikligine uzuluyor.
  
  bizim tarih dersleri, sadece luzumsuz bir turkculuk propagandasinin yapildigi, abidik gubidik savaslarin, edebiyat,bilim,felsefe ve sanatin toplamindan daha fazla yer kapladigi, hicbir neden sonuc iliskisinin ve hicbir analitik dusunce kirintisinin rastlanmadigi at gozlukleridir. turkiyede tarih dersi, cok kotu anlatilmis ve dogma dolu, milli tarih bile denmeyecek bir trajikomedyadir. allahtan kutuphaneler var, onlara kimse gitmese bile internet var, korsan kitapcilar var. dileyen ufkunu genisletebilir. tek gereken, en azindan imkani ve zamani olan azinlik icin, biraz ilgi. tarih boburlenilecek, hamaset edebiyati yapilacak bir sacmalik degil, cok heyecan verici ve doyurucu bir bilimdir. bu anlayis asil olmasi gereken yer olan okullarda mecvut olmasa bile, en azindan kafamizin icinde iyice yer etmeli.