gök tanrı

• alevi inancına yerlesen gok tanrı
  
  büyük farklar var. evvela alevilerin taptıkları şahı merdan, başlangıçta eski türklerin gök tanrı'sıydı. gök tanrı yavaş yavaş islam dünyasındaki ali oldu. ama önceden o gök tanrı'ydı. aleviler çok muhim bir yer veriyorlar
  
  irene melikoff
  
  islamiyeti, türk töre ve inanç potasında eriten türkler, yeni senteze (alışıma)'da, emevi ve abbasi islam anlayışından ayırmak için, muhalefetteki hz.ali yanlı bir ifade ile alevilik demişlerdir. türk destanlarında hz. ali ile gök-tanrı özdeşleştirilmiştir.
  
  kürşat karcabey
  
  bu nokta dan bakıldığında pir sultan'ın tanrı'dan kur' niteliklere uygun şekilde söz eden deyişleri islâmî etkinin, eğer ona aidiyeti doğru ise ali'yi ilahlaştıran şiirlerinin de tevarüs ettiği eski inançlardaki gök tanrı kültünün ahi'de merkezileşmesi olarak değerlendirilebilir.
  
  dr.ilyas üzüm
  
  müslümanlığı, türkmen töre ve inanç potasında eriten türkler, yeni kabul ettikleri inanç sentezi (alışımına)'da, fars ve arap müslümanlık anlayışından ayırmak için, muhalefetteki hz.ali yanlı olarak alevilik demişlerdir. türkmen destanlarında hz. ali ile gök-tanrı özdeşleştirilmiştir.
  
  ismail onarlı
  
  alevilik islam dininin yayılmasıyla birlikte arapların dışındaki uluslara da abbasiler döneminde türkler ve iranlılar özellikle orduda yoğun olarak yeralmaktaydılar.örneğin daha hicri iv. yüzyılda maveraünnehir'in oldukça uzağında yaşayan buğraç türkleri eski inançlarındaki gök tanrı'nın yerine hz. ali'yi geçirmişlerdi.
  
  www.alevibektasi.org
  
  daha detaylı bilgi
  eski türk dini / (gök tanrı inancı) ve alevilik bektaşilik
  mehmet eröz