1922 izmir yangını

• national geographic'in kasim 1925 sayisinda da bir kac sayfa ile incelenmi$ vakadir.. yangindan bir kac gun once izmir'e giden amerikali gazeteci melville chater'in tanik oldugu ve kendi kamerasi ile de fotograflandirdigi yangini dergideki makalesinde anlatirken ozellikle hangi tarafin bu yangindan sorumlu olduguna deginmemi$.. bunda sanirim politik konulara girmek istememesinin de etkisi vardir..
  
  chater'in anlattigina gore buyuk zaferimizi izleyen bir kac hafta icersinde bir cok anadolulu yunanli akin halinde batiya, izmir limanina hareket etmeye ba$lami$ti.. ilk gunlerde daha sistematik ve insancil olan bu yuruyu$, kulaktan kulaga yayilan turk ordusu korkusu ve acelecilik yuzunden sefalete donu$mu$tu.. halk yanina hemen hemen hic bir $eyini alamadan koyunu terkediyordu.. halk izmir sahiline vardiginda limanda bir kac amerikan ve ingiliz gemisi vardi fakat oradaki tum halki alabilmeleri imkansizdi ve i$in kotusu bu halk yigininin sayisi surekli yukseliyordu.. buyuk yangin eylul'un ikinci haftasinin ba$inda ba$ladi ve tum sahil, ara sokaklar cayir cayir yaniyordu.. sahilde, deniz ile yangin arasinda sıkı$ıp kalan halk feci durumdaydi.. ruzgarin da sahile dogru esmesi ile sahil adeta cehenneme donmu$tu ve a$iri sicaktan, ate$ten korunmak icin, evlerinden ayrilirken yanlarina battaniyelerini alanlar bunlari suya batirip sonra da vucutlarina sariyorlardi.. sahildeki ve ara sokaklardaki atlarin ko$um takimlari alev aldigi icin bu atlar can havliyle saga sola atilmaya ba$layip kontrolden ciktilar, bir cok bu atlarin altinda ezildi.. aci ile kivranan develerin cigliklari, farelerin ciyaklamalari, atlarin ki$nemeleri, insanlarin yakari$larina kari$mi$ti..
  
  dergiye gore bu yanginda 10,000 ki$i olmu$ ve 300 milyon dolarlik zarar meydana gelmi$ti.. yanginda firinlar ve hastaneler de yandigi icin, su da bulunamadigi icin ilerki gunlerde yunanistan'a kacmak icin sahile akin eden diger insan yiginlari cok buyuk zorluklarla kar$ila$tilar.. kimi zaman sokaklardaki hayvan le$lerinin etleri ile beslendiler..
  
  bu konuda son derece aleyhimizde yazilan bir eser ise marjorie housepian dobkin'in "smyrna 1922: the destruction of a city" adli kitabidir.. amazon.com'da bu konuda hararetli tarti$malar devam etmektedir.. kitapta cok komik argumanlar var; mesela yillardir yunanlilari katlettigimiz icin itilaf devletleri yunanlilara turkiye'nin batisini i$gal etme izni vermi$, bu sayede yunan ordusu bu katliamlari durdurmak amacindaymi$.. yine bir diger komedi ise, izmir yanginina batili devletlerin engel olmayi$i/kari$mamasi da bu devletlerin turkiye ile olan petrol (!!!!!!) ve diger ticari ili$kileriymi$..