conatus

• töz-öz-görünüm-sonlu birey gibi oldukça karmaşık görünen kavramları arasında bir nevi bir bağlantı unsuru olarak spinoza'nın ortaya çıkardığı olgu. felsefesindeki diğer önemli kavramları açıklamanın kendisini anlamakta faydalı olacağını düşündüğümden,töz ile başlayayım:
  spinoza'ya göre töz, kavranması/anlaşılabilmesi için kendinden başka bir şeye gereksinimi olmayan şeydir. bu bakımdan bağımsızdır,nedeni kendi içindedir. bir tek tanrı dahil olur onun töz kümesine;zira bir tek tanrı'dır var oluşunu sadece kendine borçlu olan. tözün dışındakiler görünümden başka bir şey değildir. görünümle kastettiği, var oluşunu dışsal bir nedene borçlu olan şeydir.ve görünümler sonludur.ne var ki, sonlu görünümlerin de kendi içlerinde(yani kendilerine bağımlı durumdadır bu sonlu görünümler de) taşıdıkları bir anlam bulunmaktadır. burada spinoza'nın öz tanımı devreye girer. spinoza'ya göre öz,kendisi ortadan kaldırıldığında zorunlu olarak şeyin de ortadan kaldırılmasını gerektiren, ve o olmadan şeyin var olamayacağı olgudur. conatus,bu sonlu görünümlerin özüdür ve onların-sonlu olmalarına karşın-kendi varlıklarını sürdürme çabasının adıdır. bunun da ötesinde ,bir şeyin conatus'u,o şeyin var olma mücadelesini açıklamamıza yarayan temel ilkedir.
  sözün özü, "canlılar neden yaşamlarını devam ettirmeye programlanmışlardır?" sorusunun yanıtıdır conatus. intihar örneğiyle karşı çıkılabilir spinoza'ya bu hususta. lakin,spinoza'nın intihar hakkında söyledikleri,intiharın conatus'a karşıt teşkil etmediğine çıkar. spinoza'ya göre hiçbir şey,dışsal bir neden olmaksızın ortadan kalkamayacağı için, intihar eden kişiler de,birçok farklı biçimde(mesela çaresizlik,aşk acısı,parasızlık vs) ortaya çıkabilen dışsal nedenler tarafından buna zorlanmaktadır.intihar bireysel bir eylem gibi görünse de arkasında muhakkak kişinin dışında bir neden yatar. bu bakımdan intiharın conatusla değil;ama conatus'u güç olarak aşan dışsal nedenlerle ilgisi vardır.