yasaklı kitaplar

• ister inanın ister inanmayın, charles dickens’in 1838 tarihli "oliver twist" romanı dini nedenlerle sakıncalı bulunmuştu.. dickens’in ikinci romanı olan bu kitap, bir hırsız çetesinin eline düşen acıların çocuğu oliver’in hikayesidir.. “çocuk kitabı bu efendi, ne dini ne göndermesi.. ben ilkokuldayken oliver twist okuyordum” demeyin, dinleyin bir önce..
  
  yasaklanma nedeni ve tarihçesi: kitabın kötü adamı fagin, şeytani ve sürüngenimsi bir şekilde betimlenmiştir.. tarif edilen portresindeki ayrıntılar, kızıl saç ve sakalı ile şeytana atıfta bulunulduğu aşikardır.. tabi ki yasağın nedeni “fagin’i koruma vakfı” üyelerinin feryatları değildir.. fagin’in en belirgin üç özelliğini gözden geçirelim isterseniz: hırsızlık yapması, şeytanı temsil etmesi ve "yahudi" olması.. kitapta fagin yüzlerce kez adıyla değil “the jew”, yani “yahudi” olarak anılmıştır.. tesadüfün göz deliğine bakın ki, 1830’larda ingiltere’de yahudiler ikinci sınıf vatandaş muamelesi görmekteydi.. yahudi karşıtı hareket doruk noktasındaydı, dükkan sahibi olmaları dahi kanunlarla engellenmişti.. eleştirmenler her ne kadar fagin karakterine yüklenilen özellikler arasında bir bağ kurulmaması gerektiğini ve dickens’in bunu bilinçli olarak yapmadığını düşünseler de, charles dickens’in antisemitist bir kültürle yetiştirildiği gerçeği gözardı edilemez.. 1860’lara doğru yahudiler seçme ve seçilme gibi haklarına kavuşunca, bu “hassas” konu tekrar gündeme gelmiş ve 1868 yılında oliver twist’in elden geçmiş yeni bir baskısı yayımlanmıştır.. kitaptaki en önemli değişiklik “the jew” kelimesinin kalkması, onun yerine adı olan “fagin” veya kişi zamiri “he” konmasıydı.. ancak bir kez olan olmuş, 1949’da new york’da yahudi aileler liselerde bu kitabın okutulmaması için okul yönetimlerine baskı yapmıştı.. yahudilere karşı ırkçılık ve nefret içerdiği için yasaklanması istenen bir diğer kitap ise shakespeare’in “venedik taciri” (shylock karakterini hatırlayınız) idi.. hatta "shylock" kelimesi ingilizceye "cimri, kalpsiz tefeci" gibi birçok kötü manasıyla yerleşti bu romandan sonra..
  
  fransa’da 1894 yılında gerçekleşen "dreyfus olayı" antisemitist hareketin başlangıcı olarak gözükse de, altyapı çalışmaları için charles dickens’a da en azından bir mansiyon verilmelidir..