dördüncü mustafa

• o dönemi merak eden ve okuyan biri olarak varlığını yeni fark ettiğim padişah. sanki üçüncü selim'in ardından tahta ikinci mahmut çıkmış gibi zihnimde yer etmiş. bu elbette bir miktar benim, bir miktar ise tarih anlatımı ve yazımı müessesinin suçu.
  
  üçüncü selim'in katlinden sorumlu olması sebebiyle özellikle bu başlığa yazayım dedim. dördüncü mustafa'nın dönemi kabakçı mustafa isyanı ile başlıyor. aslında dördüncü mustafa'nın temel şanssızlığı da bu. çünkü başarıya ulaşmış bir isyan var ve isyankarlar tahta çıkardıkları padişahtan pek çok kişisel şey bekliyorlar. bunlar elbette devletin üst düzey mevkilerine yerleşmek şeklinde. dördüncü mustafa da elbet bunun karşısında durabilecek bir durumda değil ve isyankarların isteklerine boyun eğiyor.
  
  üçüncü selim ise kabakçı isyanında "madem ki istenmiyorum, ben de padişahlığı bırakıyorum" diyerek edilgen bir tavır gösteriyor ve dairesine çekiliyor. belki de bu sebeple süreci hayatta atlatıyor.
  
  gelelim üçüncü selim'in katl sürecine, 14 aylık dördüncü mustafa hükümdarlığı dönemi istanbul için kabus gibi geçti. yeniçeriler halk üzerinde yaptıkları eşkiyalıklar ile tatsızlıklar çıkarıyor, bazen yeniçeri ocakları arasında çatışmalar çıkıyordu. aynı dönemde istanbul'a gıda sevki de kötüydü bu sebeple et gibi şeyler fahiş fiyat ile satılmaya başlamıştı.
  
  14 temmuz 1808'de edirne'den birlikleri ile gizlice gelen alemdar mustafa paşa rumeli feneri kalesini basıp kabakçı mustafayı öldürür. (kabakçı mustafa rumeli fenerini isyandan sonra karargah bellemişti) kabakçı yanlısı yamaklar rumeli kavağı, sarıyer ve yeniköy'ü yakıp yıktı, halk korkuyla bölgeyi terk etti. ciddi muharebeler yaşandı. dördüncü mustafa durumdan tedirgin olup edirne'deki birlikleri sadrazam çelebi mustafa paşa ile birlikte istanbul'a çağırdı. ordu istanbul'a gelince dördüncü mustafa sancağı karşılamak için kırıkkavak'a geldi. burada dördüncü msutafa, alemdar mustafa ve sadrazam mustafa bir araya geldiler. alemdar'ın burada padişahı tutuklama şansı vardı, hatta çevresindekilerin telkinleri bu yöndeydi ama alemdar bunu uygun bulmadı.
  
  bu sürecin devamında dördüncü mustafa alemdar'ı serdar nişanı ile onurlandırdı. ancak bir hafta sonra alemdar babıali'yi basıp sadrazam çelebi mustafa'dan sadaret mührünü aldı. bu arada istanbul'un her köşesi de adamlarına tutturmuştu.
  
  alemdar soğuk çeşme kapısında adamlarıyla birlikte saraya çıktı ve babüssaade önündeki namazgaha oturdu. silahtar ağayı çağırtıp sadaret mührünü ona teslim etti. tedirgin durumdaki dördüncü mustafa mührü yeniden alemdar'a göndererek onu sadrazam olarak atadı. mührü gören alemdar çok büyük bir hata yaparak niyetini belli eden şekilde "ben mühür almaya değil, sultan selim efendimizin elini öpmeye geldim" dedi. bunu duyan şehülislam ve beraberindekiler iç saraya geri döndüler ve kapılar kapandı.
  
  iç sarayda tedirgin durumdaki dördüncü mustafa katledileceği endişesiyle üçüncü selim ve ikinci mahmut'un dairelerine baltacılar, enderunlular ve cariyelerden oluşan infaz ekipleri yolladı. üçüncü selim çevresinde onu korumaya çalışan harem personeline rağmen kafasına vurulan kılıç darbesi ile öldürüldü. ikinci mahmut ise gizlice haremin çatısına kaçırılarak durumdan kurtulabildi.
  
  iç sarayın kapılarını kırdıran alemdar selim'in arz odası önüne getirilmiş cesedi ile karşılaştı. ikinci mahmut çatıdan indirilip getirildi ve alemdar yeni padişaha ilk biat eden oldu. dördüncü mustafa ise harem içerisindeki kafes kasrına kapatıldı.
  
  dördüncü mustafa 112 günlük esaret hayatının ardından alemdar olayı esnasında saray yeniçeriler tarafından kuşatılınca ikinci mahmut'un emri ile boğduruldu.