othello sendromu

• shakespeare trajedilerinden biri olan othello'ya ismini veren karakterin, eşi desdemona'ya hediye ettiği mendilin kaybolmasıyla filizlenen sendromdur.
  
  kısaltacak olursak:
  
  othello ve desdemona, brabantio'ya^** rağmen büyük bir aşk yaşarlar. othello'nun yaptığı sıradan bir yaverlik seçimi sonrası, kendisinin değil de cassio'nun seçilmesini gururuna yediremeyen iago, fitneleriyle bu ilişkiyi bambaşka bir yere sürükler.
  
  iago, yaverlik seçimi konusunda kendisine haksızlık yapıldığını düşünür ve othello'ya karşı büyük bir nefret besler. önce oldukça sinsi bir tezgah hazırlar ve othello'nun yeni seçilen yaveri olan cassio'nun sorumluluğundaki alanda büyük bir kavga tertip eder. sesleri duyan othello, olay yerine geldiğinde ise kavgaya müdahale edip, olayı sakinleştirir.
  
  işte, tüm olayın kırılma noktası da burasıdır. othello, yaverine bu olayda pek güvenmez ve çavuş iago'dan olayın aslını öğrenmek ister. isteğine bir adım daha yaklaşan iago ise, cassio'yu korur gibi gözüken ama hatanın çoğunda cassio'nun parmağı olduğunu ima eden bir ifade verir. nihayetinde cassio yaverlikten kovulur.
  
  aslında istediğini elde eden iago için her şeyin son bulması gerekirken, içindeki intikam arzusuna hakim olamaz. cassio'ya yardım ediyormuş gibi görünen iago, aslnda planının ikinci ayağını devreye sokar.
  
  * eğer bağışlanmak istiyorsan, desdemona’ya gidip, othello'nun affı için yardım istemelisin.
  
  “bu saf alık şimdi desdemona’ya gidecek, kendisi için ısrarla ondan mağripli’ye^* yalvarmasını isteyecek. ben de o sırada mağripli’nin kulağına zehrimi akıtırım: karısının cassio’ya cinsel bir çekim duyduğunu, cassio’ya yaranmak için böyle yalvardığını anlatırım. böylece karısının erdemlerine olan inancını mağripli’nin gözünden silerim; desdemona’nın o kar beyaz namusunu katran kuyusuna çeviririm.”
  
  cassio, desdemona ile yardım istemek için buluşur. ne cassio'nun ne de desdemona'nın içinde en ufak bir kötülük vardır. cassio durumu anlatır, desdemona ise yardım edeceğine dair söz verir. ortada dönen oyundan haberi olmayan desdemona, bu konuda kocasına oldukça ısrarcı da olacaktır.
  
  halbuki iago, othello ile birlikte uzak bir yerden olanları izliyordur. iago her ne kadar othello'yu fitne yağmuruna tutsa da, othello karısına güvendiğini söyleyecektir. halbuki iago'nun fitnesi, othello'nun yüreğini kaşımaya başlamıştır.
  
  akşam olup ikili eve döndüğünde, soğuk rüzgarlar esmeye başlar. tesadüf ya, bu sırada desdemona kocasının ona hediye ettiği, aşklarının bir hatırası olan ve bir nişan sayılabilecek mendili yere düşürür. yere düşürdüğünden haberi olmaz. yere düşen mendili emilia^* bulur. kocasının defalarca çalması gerektiğini söylediği mendil, parmaklarının ucundadır. emilia mendili alır ve iago'ya götürür. mendili gördüğünde deliye dönen fitneciler kralı iago, yeni planını devreye sokar.
  
  kuşku batağında meze olan othello için uyku haram olur. iago'ya gidip, eğer desdemona'nın kendisini aldattığını kanıtlayamazsa öldüreceğini söyler. iago, telaşlı telaşlı yalanları dizmeye başlar. bir sebepten dolayı cassio'nun evinde kalması gerektiğini ve o gece cassio'nun rüyasında desdemona diye sayıkladığını; üstelik elinde çilek işlemeli bir mendil olduğunu, bu mendilli de sakallarına sürdüğünü, bu yaptığına bir anlam veremediğini defalarca tekrarlar.
  
  othello için bu kanıtlar, desdemona'nın kendisine ihanet ettiğine inanması adına yetecektir. othello ilk iş olarak iago'yu yaver yapar, ardından cassio'yu öldürmesini ister.
  
  sonrasında ise karısı desdemona'dan nezle olduğu gerekçesiyle mendili ister. mendil kayıptır ve desdemona ne diyeceğini bilemez. olan bitenden hala haberi olmayan desdemona, olayı sadece bir mendil kaybı olarak görüyordur. aradan geçen çekilmez günlerden sonra, othello'nun venedik'e çağrıldığına ve yerine cassio'nun atandığına dair bir mektup gelir. saf desdemona da bu habere çok sevindiğini söyler. othello tamamen deliye döner duydukları karşısında... desdemona'yı döver ve salondan kovar.
  
  o gece othello, uyuyan desdemona'nın yanına kıvrılır ve öper. öpücükten sonra uykusundan kalkan desdemona'ya dua etmesini, ardından onu öldüreceğini söyler. sebebini öğrenmek ister desdemona, othello ise mendili cassio'ya verdiği için olduğunu söyler. her ne kadar ben yapmadım, haberim yok dese de desdemona, othello dua bile etmesine izin vermeden karısını öldürür.
  
  önce içeri emilia girer, olanı anlamaya çalışırken oda kalabalıklaşır. othello'nun, karısını niye öldürdüğünü anlatmasına kulak misafiri olur. her şeyin kocası iago'nun başının altından çıktığını anlayan emilia, mendil olayının aslını anlatır. iago, bir hamleyle karısı emilia'yı öldürerek oradan kaçar.
  
  kısa bir kovalamaca sonrası yakalanan iago için ölüm emri verilir. ayrıca, othello ise karısını öldürdüğü için hücre cezası alır. karısını haksız yere öldürdüğünün farkına varan othello, tam da o esnada fırlar "benim için, akılsızca ama çok seven biri deyin, kolayca kıskanmayan, ama bir kez kıskandı mı, kendini kaybeden biri diye söz edin benden." der ve kendini hançerleyerek intihar eder.
  
  bu dört başı mamur trajediden anlayacağımız, othello sendromu basit bir kıskançlık meselesi değildir.