süt ve bal

• e. fromm "sevme sanatı" adlı kitabında, anne sevgisinin yaşama sevgisi ile bağlantısını süt ve bal örneği vererek şöyle de güzel anlatmıştır, ki tüm annelere ve anne adaylarına şiddetle tavsiye olunur.
  
  çocuğun yaşamını sürdürmesini sağlamak iki yönde olur; bunlardan birincisi, çocuğun hayatta kalıp gelişebilmesi için gerekli olan bakım ve sorumluluktur. ikincisi ise yaşamını korumanın çok ötesindedir. bu çocuğa yaşam sevgisi aşılayacak, ona “yaşamak güzel, küçük bir kız veya oğlan çocuğu olmak, bu dünyada olmak ne iyi!” duygusunu verecek bir tutumdur.
  
  anne sevgisinin bu iki özelliği, kitabı mukaddesteki yaratılış öyküsünde çok özlü bir biçimde anlatılmıştır. tanrı dünyayı ve insanı yaratır. yaratılanın desteğe ihtiyacı vardır ve yaşamının onaylanmasına. ama tanrı bunun ötesinde bir şey yapar. yaratılış gününde tanrı yarattığına yalnızca “iyi oldu!” der. anne sevgisinde bu özel onay çocuğa şu duyguyu verir “dünyaya gelmek iyiymiş”. bu sevgi çocuğa sadece yaşamda kalma isteği değil, yaşam sevgisi de aşılar.
  
  aynı düşünce kitabı mukaddeste başka bir simgeyle ifade edilmiştir. kutsal topraklar (toprak hep anneyi simgeler) süt ve balın aktığı bir ülke olarak betimlenir. süt, sevginin ilk yönünü, bakım ve onayı simgeler. bal, yaşamın tatlılığının, yaşama sevincinin, yaşamın verdiği mutluluğun simgesidir.
  
  insanların çoğu süt verebilecek durumdadır. ama sadece pek azı “bal” katabilir buna. bal verebilmek için annenin sadece “iyi bir anne” olmakla kalmaması, mutlu bir insan da olması gerekir – bunu çok azı başarabilir. çocuk üzerindeki etkisi ne denli büyütülürse büyütülsün abartılmış olmaz.
  
  annenin yaşam sevinci de korkusu gibi bulaşıcıdır. her iki duygu da çocuğun kişiliğini derinden etkiler. gerçekten de yetişkinler gibi çocuklar arasında da sadece “süt” ile beslenenlerle “süt ve bal” ile beslenenleri birbirinden ayırmak hiç de zor değildir.