colorless green ideas sleep furiously

• bence bu tumcenin bir matematik tumcesinden daha az anlamli oldugunu soylemek dogru degildir. ispatlamaya calistigi seyi ispatlayamamasinin temel sebebi dilin teorik ve metaforik alanlardaki kullanimlarinda common sensee goreceli olarak dogrudan objektif anlam icermeyen bir tumcenin teorik veya yeni bir contextde anlam icerebilmesidir. kisacasi bu cumlenin nonsense oldugunu soylemek pragmaticsin dilin bir parcasi oldugunu reddetmekten oteye gidemez ve bu yuzden acikca yanlistir. bir ornek vermek gerekirse, oyle bir context yaratilabilir ki, burada verilen tumcenin kesin kes bir anlami olabilir. ornegin bu bir edebiyat eseri olabilir, bir sifre olabilir, ya da felsefi bir kullanim cabasi olabilir, chomsky'ninki gibi.
  
  buradaki zorluk aslinda chomsky'nin varsayimlarinin anlam analizi icin gecersiz olmasindan kaynaklanmaktadir. amiyane tabiriyle, ogrenme gercekten herseyin basidir, anlamin da, ve asil problem hicbir zaman sozdizimi analizindeki genel gecer, basit kurallar (ornegin oznenin yuklemden once gelmesi vs.) degil, anlamin olusturulmasidir.
  
  iddianin matematiksel yapimi, sozdizimi rasgele bir derivation olan tumcenin anlamsiz olma olasiliginin tumcenin uzunlugu arttikca 1'e yaklasacagidir. bu genel olarak dogru gozukuyor iken, genelde kullandigimiz kisa tumceler icin cok buyuk bir onem arz etmez sanirim. ayni iddianin daha zayif bir karakterizasyonu sonlu rasgele dizilerin anlamsiz olacagidir, ki bunu bilgisayarlarinda hex editor ile random data kaynaklarindan elde edilmis dosyalara bakan herkes soyleyebilir.
  
  biraz daha dil teorisiyle hasir nesir olanlar icin not: bu ornek tumcenin anlami, chomsky'nin onerdiginden daha gelismis formalism'lere gore, bir mantik tumcesi olarak gorulebilir. bu mantik tumcesinin olasi bir cok dunyada yanlis olacagi gercegi soz dizimi ile anlamin birbirinden bagimsiz oldugunu gostermez. hala bu tumceyi anlayabilir, parcalarinin anlamlarini dusunebilir, ve butun anlami parcalarin anlamlarinin bir fonksiyonu olarak insa edebiliriz. aslinda bu anlambilimsel yapilari sozdiziminden insa eden prosedurlerle, bunu arkaplan bilgileriyle karsilastiran prosedurleri karistirmaktan baska birsey degil. kisacasi, teorik olarak bu ornegin hos bir ornek oldugunu soyleyebiliriz, ama vardigi sonucun hic de hos oldugunu dusunmuyorum, bence delilin gostermedigi asiri sonuclara variliyor.
  
  not: o zaman nonsense olan hicbir tumce yok mu? tabii ki var, ama bence anlam bir context icerisinde vardir, bir derece ve yarar isidir. kullanim isidir. boyle bir tumce kurdum ama bunu kimse kullanamaz bu anlamsizdir demek en genel anlamiyla yanlistir, cunku eger gercekten anlamsiz olsaydi kullanamazdiniz. chomsky'nin cumlesi gun gibi ortadaki yanlislarin insan akli tarafindan hayal edilebilecegini soyluyor, ama dogruluk ve anlami eslemek sanirim yanlis bir hamledir. bunun daha cok analitik felsefeyle ilgisi olan daha temel sebepleri var. butun anlam dogruluk-gostergesel (truth referential) anlamdan degil, ayni zamanda oznel duyulardan da olusur. chomsky'nin tumcesi aslinda duyu yani sense iceren ama bizim dunyamiza yakin bir cok dunyada objektif anlam olarak yanlis olacak bir tumceye ornek. ve bu yuzden de gayet anlamli bir kullanim :) yani, bu tumce nonsense degil, sadece imkansiz, superman gibi ornegin, ya da kristal bir dag gibi, ya da hoplayan yurekler gibi. bu tur cumleleri icerisinde kurgusal ogeler bulunan metinlerde gormeyi bekleriz, ve kurgunun temel oldugu imagination ya da planlama gibi akil islevlerinde gerekli olarak buluruz.
  
  o zaman nonsense icin canonical tek bir ornek vermek gozuktugunden daha zordur, belki de imkansizdir.