önerme ve tespit arasındaki fark

• düşünen her bireyin hayatında en az bir defa, farklı ortamlarda önerme ve tespit geliştirdiğini görüyoruz.
  sözlük mecrasında ise buna başlıklarda rastlamak pek mümkün.
  
  ancak çok kültürlü sözlük yazarlarının önerme başlıklarına tespit, veya tespit başlıklarına önerme olarak yanıt vermesi, bu konudaki hatalı algının veya yetersiz bilginin sonucu olduğu aşikar.
  
  terminolojik açıklamalar kısmını mümkün olduğunca kısa tutacağım;
  
  --- spoiler ---
  
  önerme:
  yargının sözel veya yazılı olarak dile gelişidir. doğru ya da yanlış olabilen bir içeriğe sahip olabilir.
  modern mantıkçılar doğru ya da yanlış olabilen ifadeler yanında belirsiz kalan bir anlatım da bulunduğuna dikkati çekmişler. önerme mantıksal terim olarak temel anlamını modern mantıkta kazanmıştır. russell önermeden "ilk planda bir şeyi ya doğru olarak ya da yanlış olarak dile getiren sözler kuruluşu"nu anlar.
  
  örneğin: 1+1=2 de 2+2=5 de birer önermedir.
  
  "s.m. banko bir insandır." ve "s.m. banko bir insan değildir." de birer önermedirler.
  
  önemli olan önermeden, önerme görevini ayırmaktır. önerme görevi bir anlatımda bu anlatımı kuran bir ya da daha çok belirsiz parçayı, bu parçalara değer yüklendiğinde bir önerme kılacak olan anlatımdır.
  
  "x bir insandır." x belirsiz kaldığı sürece bu önerme ne doğrudur ne yanlış; x e bir değer verilirse bundan doğru ya da yanlış bir önerme çıkar.
  --- spoiler ---
  
  gelelim tespite. daha geniş terminolojiye sahip bir sözcüktür. teknik bir terim olarak da kullanıldığı yerler vardır.
  
  örneğin fotoğrafçılıkta, görsel kaydedilmiş, ışığa duyarlı yüzey üzerindeki aktif gümüş tuzlarını çözüp yıkamaya tespit denirdi. ^*
  
  sözlük anlamıyla;
  saptama, bir durumu kuşkuya düşürmeyecek biçimde gösterme, belirleme, bir şeyi sağlam bir biçimde yerleştirme, yerinden oynamaz duruma getirme gibi anlamlar içerir.
  
  doğruluğu tartışmaya kapalı gibi dursa da bireysel deneyim sonucu gerçekleştiğinden herkes tarafından aynı düzeyde algılanması beklenemez.
  
  zavallı tespitler, genellemelerin kurbanı olduğu için tespitlere itiraz eden çok yazar görülmektedir.
  
  örneğin erkeklerin evlenmek için kadın(?) öğretmen tercih ediyor olduğunu tespit etmiş bir yazar için haklıdır diyen kadar zırvalamıştır diyen de çıktığını hepbirlikte görebilmek mümkündür.
  
  sözlüğün terim içeriklerine duyarlı kesimini, gramer avcılarını uyandırmak adına, tespite önerme, önermeye tespit diyenleri ifşa etmeye davet etmiyorum sizi. bu kadar laf kalabalığı yapılan bir ortamda azıcık anlam ve içeriğe kafa yorarak biraz beyin kıvrımlarınıza katkıda bulunabilirsiniz.
  
  siz de bu başlık altında kendi önerme ve tespit örneklerinizle farkı gözler önüne serebilirsiniz.