ecnomus burnu deniz muharebesi

• birinci pön savaşı'nda sicilya'daki ecnomus burnu açıklarında kartaca donanması ile roma cumhuriyeti donanması arasında, mö 256 yılında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. muharebe esasen roma cumhuriyeti'nin, kuzey afrika topraklarında, doğrudan kartaca üzerine bir harekât başlatmaya karar verilmesinin bir sonucu olmuştur. muharebenin sonucunda kartaca donanması, gemilerinin yaklaşık yarısını kaybederek yenilgiye uğramıştır. bu zaferin ardından roma donanması kuzey afrika kıyılarına doğru hareketine devam etmiştir.
  
  muharebeye katılan gemi ve mürettebat sayısı dikkate alındığında antik akdeniz'in en büyük deniz muharebesidir. dahası, tarihin en büyük deniz savaşlarında biri sayılır. gemi başına 300 kürekçi ve 120 asker çatışmalara katılmıştır.
  
  muharebe öncesi
  agrigentum'un agrigentum muharebesi sonucunda ele geçirilmesi üzerine roma cumhuriyeti, güçlü bir filo inşa ederek kartaca'nın akdeniz'deki hakimiyetini kırmaya ve kuzey afrika kıyılarına asker çıkarmaya karar vermişti. denizcilik deneyimindeki görece dezavantajlarını, savaş gemilerinin pruvasına monte ettikleri ve "corvus" adını verdikleri bir bordalama köprüsüyle dengelemeye çalıştılar. mylae deniz muharebesi ile başlayan birkaç deniz zaferinden sonra roma cumhuriyeti, kuzey afrika'da kartaca topraklarını istila etmeyi amaçlamaya başlamıştır.
  
  böyle bir istila planı, birlikleri ve her türlü savaş malzemesini kuzey afrika kıyılarına taşımak için çok sayıda nakliye gemisine ihtiyaç duymaktadır. ancak kartaca filosu'nun sicilya sahillerinde devriye geziyor olması lojistik problemleri içinden çıkılması güç hale getirmektedir. bu durum roma'yı, askerlerini trireme ve quinquerem gibi savaş gemileriyle nakletmek zorunda bırakmaktadır. bu gemilerin taşıma kapasitesi de nakliye gemilerine oranla daha düşüktür. bu nedenlerle roma cumhuriyeti, akdeniz'i güvenle geçebilmek için yaklaşık 200 gemiden oluşan oldukça büyük bir filo inşa etmiştir. o yıl için seçilmiş olan iki konsül, atilius regulus ve lucius manlius vulso bu filonun komutanlığına atandılar.
  
  fakat kartaca'nın böyle bir tehdidi deniz üzerinde karşılamaması beklenemezdi. bu çerçevede kartaca askeri liderliği, kuzey afrika kıyılarında değil, sicilya açıklarında karşılamaya karar vermiştir.
  
  nitekim hanno ve gelecekte drepana deniz muharebesi'nin galibi olacak olan hamilcar (hamilcar barca değil) komutasında denk güçte bir kartaca filosu harekete geçti. filo, sicilya'nın güneybatı açıklarına intikal ettirildi.
  
  muharebe
  
  bu zamana kadar roma deniz taktikleri de gelişme göstermişti. roma filosu sicilya sahilleri boyunca savaş düzeninde ilerlemiştir. bu savaş düzeninde savaş gemileri üç grup halinde düzenlenmiştir. komutası konsüller tarafından üstlenilen birinci ve ikinci grup, bir kama oluşturacak şekilde filonun önünde seyir halindedir. nakliye gemilerinin büyük bölümü bu savaş gemilerinin hemen arkasında yer aldı. üçüncü grup savaş gemisi ise filonun geri güvenliğini sağladı. böyle bir tertiplenmeyle savaş gemilerinin dizilişi bir eşkenar üçgen oluşturmuş, nakliye gemiler de üçgenin iç alanına alınmıştır. kartaca filosu, sicilya'nın güney sahillerinde, ecnomus açıklarında bulunuyordu. iki filo burada temas kurdular. kartaca filosu, alışılagelmiş deniz muharebe taktiklerine uygun olarak uzun bir hatta, hamilcar'ın bayrak gemisi merkezde olmak üzere savaş düzeni almıştı. sağ kanat gemilerin komutası, agrigentum muharebesi'nin mağlup komutanı hanno tarafından üstlenilmişti ve hafifçe ileride bulunuyordu.
  
  ilk manevralarda öndeki iki roma grubu, kartaca filosu'nun merkezine ilerledi. hamilcar, yanıltıcı bir manevra olarak geri çekildi. böylece asıl hedefi olan roma nakliye gemileriyle ileri çıkan roma muharebe gemileri arasında bir boşluk oluştu. esasen kartaca savaş planı, roma donanması'nı gruplara ayırarak bir dizi muharebe yürütmekti. bu manevranın sonrasında kartaca filosu'nun kanatları, geride kalan roma gemilerinin, corvusun kullanılmasını engellemek için yanlarına ilerlediler. sol kanat nakliye gemilerine, sağ kanat ise gerideki savaş gemisi grubuna yönelmiştir. roma nakliye gemileri sicilya sahilleri yönünde çekilirken gerideki üçüncü grubu oluşturan roma savaş gemileri, hanno'nun saldırısını göğüslemek için harekete geçtiler.
  
  kartaca filosu'nun merkezdeki gemileri uzun süren bir çatışmada yenilgiye uğradılar ve geri çekildiler. daha sonra ileri çıkmış olan iki roma savaş gemisi grubu, esas muharebe bölgesindeki durumu güçlendirmek için geri döndüler. konsül vulso'nun birinci grubu, roma nakliye gemilerini vurmak için hareket eden sol yandaki kartaca gemilerini izlemeye başladı. bu arada regulus'un ikinci grubu ile üçüncü grup, hanno'nun gemilerine hücum ettiler. filonun diğer parçasının desteğinden yoksun kalan kartaca gemileri ağır bir yenilgiye uğradılar. bu muharebede kartaca filosu'nun yarısını oluşturan gemiler ya ele geçirildi, ya da batırıldı.
  
  muharebe sonrası
  yenilen kartacalılar çekildikten sonra roma filosu, gerekli onarımlar ve mürettebatın dinlendirilmesi için sicilya kıyılarında karaya çıkmıştır. ele geçirilen kartaca gemilerinin pruvaları, mylae deniz muharebesi zaferi ardından gelenek haline getirildiği üzere forum rosta'ya gönderildi. kısa bir süre sonra atilius regulus komutasındaki roma ordusu kuzey afrika'ya çıkarak kartaca'yı dize getirmek için bir harekât başlattı. birinci pön savaşı'nın sonraki muharebeleri kuzey afrika'da, kartaca topraklarında gerçekleşecektir.
  
  kaynak