21 ekim protokolü
-
1961 yılında; anayasanın kabulü, 15 ekim 1961 genel seçimlerinin yapılması ve meclisin açılması ile 27 mayıs'tan itibaren başlayan mbk askeri yönetimi hukuki anlamda sona ermişti. fakat ordu içinde siyasi faaliyetler devam ediyordu. 21 ekim 1961'de yani tbmm açılmadan üç gün önce istanbul'daki harp akademileri'nde yapılan toplantıda 10 general ve 28 albay arasında imzalanan belgedir. "21 ekim protokolü" diye anılan belgeye göre:
1. tsk mensupları, 21 ekim 1961 günü, yapılmış olan seçimlerden sonra gelecek yeni tbmm toplantısından evvel fiilen duruma müdahale edecektir.
2. iktidarı milletin hakiki ve ehliyetli mümessillerine tevdi edecektir.
3. bütün siyasi partiler faaliyetten men edilecek, seçim neticeleriyle mbk feshedilecektir.
4. bu kararın tatbiki 25 ekim 1961'den sonra bir güne tehir edilmeyecektir.
protokolü imzalayanlar arasında faruk gürler, faruk güventürk, refik tulga, namık kemal ersun, suat aktolga, recai baturalp, vecihi akın, emin aytekin, fikret köknar, bedrettin demirel gibi ileride genelkurmay başkanı, kuvvet komutanı veya ordu komutanı olan general ve subaylar vardır.
zamanın genelkurmay başkanı cevdet sunay ve yakın çevresi tarafından benimsenmemesi ve ayrıca protokolden haberdar olan inönü'nün bu tür hareketlere karşı olduğunu bildirmesi üzerine, askeri yönetimin sürdürülmesinden yana olan general ve subaylar yalnız kalmış, protokol yürürlüğe girmemiştir. buna karşılık parlamentonun açılmasına bir gün kala siyasi parti liderleri; komutanların önünde, 27 mayıs'a karşı çıkmayacaklarını, cumhurbaşkanlığı için cemal gürsel'in dışında kimseyi desteklemeyeceklerini ve yassıada mahkumlarının affını söz konusu etmeyeceklerini belirten bir başka protokole imza koymak durumunda kalmışlardır.
kaynak: soner yalçın/bay pipo, türkiye tarihi cilt 4/cem yayınevi
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap