ia 58 pucara

• fakir thunderbolt'u.
  
  doğru yazımı ile fma ia 58 pucará, okunuşu da puka-ra'dır. pucará kelimesi aslında peru'daki titicaca gölünün kuzey kısmındaki havzada iö 300-is 300 yılları arasında yaşayan olan bir inca yerleşiminin adıdır. uçağa tasarım safhasında delfin kod adı verilmiş ancak seri üretim başlamadan önce bu isim pucará olarak değiştirilmiştir.
  
  bu arjantin uçağının geçmişi 1960'lı yılların başlarına dayanıyor. ülkenin zaten belli bir durumda olan havacılık endüstrisi (bkz: fábrica militar de aviones/fma), fransızlarla havacılık alanında kurulan yakın işbirliği ve 2. dünya savaşı'ndan sonra buraya göç eden nazi kaçkını alman uçak mühendislerinin etkisiyle birleşince 1950'lerin sonu ve 60'lar boyunca ciddi bir uçak tasarımı ve üretimi furyasına imza attı.
  
  1951 yılında araç ve uçak üretmek amacıyla kurulan industrias aeronáuticas y mecánicas del estado/state aeronautical and mechanical industries (iame) işe her zaman yapıldığı gibi tarım amaçlı uçaklarla başladı. işler ilerledikçe askeri amaçlar daha ön plana çıktı ve arjantin ordusu keşif, silahlı keşif ve coin görevleri için bir uçağa ihtiyaçları olduğunu düşündü. 1956 yılında iame'den dinfia (dirección nacional de fabricación e investigación aeronáutica/national directorate of aeronautical manufacturing and research)'ya evrilen kurumdakiler de oturdular ve asla çizim masasından öteye taşınmayan ia-55'i tasarladılar.
  
  600 beygirlik tek motor (turbomeca astazou ii) ile elektrikle çalışan flap ve iniş takımları kullanması öngörülen tandem kontrollü bu uçak 1967 yılında tasarım olarak ortaya çıktığında siparişi veren fuerza aérea argentina/arjantin hava kuvvetleri (faa) tarafından doğrudan yetersiz bulundu ve prototipi bile üretilmeden doğruca çöpe atıldı. hava kuvvetlerinin revize edilen istekleri yerine getirmek için dinfia mühendisleri iki gruba ayrıldılar. birinci grup amerikan ekolünden yetişme ricardo e. olmedo liderliğinde ov-10 bronco (böyle bir uçak) tarzı ikiz kuyruklu bir tasarıma yönelirken diğer grup hector e. ruiz liderliğinde fransız imali sud aviation se-117 voltigeur benzeri bir tasarıma çalıştı. bu iki ekip bir süre çalıştıktan ve kendi uçaklarını çizdikten sonra (1. grup bunu, 2. grup bunu ortaya çıkardı) fma yetkilileri ruiz'in ekibinin tasarladığı "t" kuyruklu modeli seçti ve ruiz 10 yıl sürecek tasarım ekibi liderliğine atanarak arjantin'in yeni uçağı üzerinde çalışmaya başladı.
  
  entry girişinde arjantin'in havacılıktaki ivmesinde bir kısım payın ülkeye iltica eden alman mühendisler olduğunu yazdım. gerçekten de ülkenin havacılık alanında yaptığı tasarımlara bakarsanız almanların 2. dünya savaşı sırasındaki tasarımlarının bir uzantısı olduğunu görürsünüz. mesela pucará, ciddi şekilde messerschmitt me 410 hornisse'ye benzer. veya fma i.ae.34 clen antú, i.ae. 41 urubú, fma i.ae. 37 ya da fma i.ae.36 cóndor hep alman mühendislerince tasarlanan makinelerdir.
  
  pucará'da havacılıkta öncü sayılabilecek bir alman mühendisin, reimar horten'ın (sağdan ikinci beyaz saçlı amca) danışmanlığında üretilen bir uçak oldu. 2.dünya savaşı sırasında günümüzde"uçan kanat" olarak bilinen bazı amerikan askeri uçaklarına esin kaynağı olan horten uçaklarını tasarlayan horten kardeşlerden biri olan reimar horten savaş sonrası çoğu nazi'nin yaptığını yaptı ve doğruca kendisine kucak açan güney amerika'ya geldi. deneyim ve tecrübelerini arjantin devletine kiralayan r. horten yukarıda da adlarını yazdığım çoğu uçağın tasarım ve üretiminde bulundu. pucará tasarlanırken uçağın fiziksel olarak imal edilmeden önce ahşaptan üretilen bir planör prototipin uçurulması fikri de klasik bir alman tasarım alışkanlığı olarak kendisinden geldi. a-x2 (a; ataque, x; experimental demek) bir faa c-47'si ile çekilerek havalandırılan a-x2, ilk uçuşunu 26 aralık 1967'de cordoba'da yaptı.
  
  bu çalışmalar sürerken sinsi sinsi kendi uçaklarını pazarlamaya çalışan amerikalılar kasım-aralık 1968'de, daha sonra 29 ekim 1971'de pilotlar lt r. l. segar ve lt e. a. smith ile birlikte vietnam'da phu vihn'in 15 mil düşecek olan 155394 seri numaralı ov-10 bronco ile gösteri uçuşları yaptılar ve uçağı fma'ya lisans vererek ürettirebileceklerini garanti ettiler. ancak ov-10 ile pucará'nın teknik verilerini karşılaştıran arjantinliler bu teklifi kabul etmedi.
  
  eylül 1968'de ahşap prototip planörün yerini alacak tamamen metalden imal gerçek bir pucará prototipinin yapımına başlandı. 11 ay süren çalışma sonunda 20 ağustos 1969'da ilk metal pucará, eski protoiple aynı adı taşıyan a-x2 göklerle buluştu. bu prototipte iki adet garrett turboprop motor kullanılmıştı çünkü uçağın latin amerika bölgesine ihracı düşünülmekteydi ve garrett motorları latin amerika'da çok yaygın durumda kullanılıyordu. garrett motorları seçilirken pt6 serisi motorların da kullanılması düşünülmüştü ancak tasarım zorluklarına ve ekstra maliyete neden olacağı için bundan vazgeçilmişti. bu arada denemeler sürerken a-x2'nin adı ax-01 olarak değiştirildi.
  
  uçağın ilk tanıtımı 10 ekim 1969'da yapıldı ve aynı gün uçağın eski takma adı olan delfin bırakıldı ve pucará ismi resmen kabul edildi. uçağın deneme uçuşları sürerken arjantinlilere yakın duran fransızlar kendi imal ettikleri turbomeca astazou xvig motorunu önerdiler ve üretilen ikinci pucará tasarımı, ax-02, bu motorlarla donatıldı. 2 eylül 1970'de ilk uçuşunu yeni turbomeca motorlarla yapan ax-02, garrett motorların neden olduğu çoğu sorunun ortadan kalktığını ispat etti. motor konusunda ibre turbomeca yönüne dönmüştü. bir süre daha garrett tpe-331-u303 motorları ile testlere devam eden ax-01'in motorları çok geçmeden turbomeca astazou xvig'ler ile değiştirildi.
  
  pucará, 2 pilotlu ve fırlatıcılı koltuğa sahip olacak şekilde tasarlanmıştı. ax-01 ve ax-02 prototiplerinde folland 4gt-1 fırlatıcılı koltuk kullanıldı. bununla birlikte zaman içinde ax-03 numaralı prototipten başlayarak tüm pucará'lar martin-baker 6ap6a koltuğunu kullanacaktı. ax-03 prototipi, uçak seri üretime girmeden önce imal edilen son prototip oldu ve bunda yapılan son değişiklikler seri üretime uygulandı.
  
  pucará'ların seri üretimi ilk meyvesini kasım 1974'te verdi ve üretilen ilk uçak, a-501, 8 kasım 1974'te uçtu. faa ilk parti sipariş olarak 30 uçak istemişti. daha sonra 1977'ye 70 uçak daha sipariş edildi. uçakta 4 adet 7.62 mm'lik fn browning makineli tüfek, 2 adet 20 mm'lik hispano-suiza hs-804 top vardı ve 1500 kg bomba, roket taşıyabiliyordu.
  
  uçağın tasarımı arjantinlilerce yapılmış olsa da üretiminde kullanılan çoğu malzeme yurtdışından tedarik ediliyordu:
  
  motorlar: turbomeca/fransa
  pervaneler: ratier-figeac/fransa
  fırlatıcılı koltuk: martin-baker/ingiltere
  navigasyon/iletişim cihazları: bendix/amerika
  20 mm toplar: hispano-oerlikon/isviçre
  7.62 mm makineli tüfekler: browning/amerika
  yakıt sistemi: dunlop/avusturya ve aeroquip/amerika
  kanopi ve ön cam: triplex/ingiltere
  hidrolik sistem: messier/fransa ve dowty/ingiltere
  iniş takımları: fma/arjantin
  
  pucará'lar ilk olarak arjantin içinde eylem yapan örgütlere karşı girişilen operación independencia isimli harekatta, tucumán bölgesinde kullanıldı. daha sonra şili ile yaşanan ve savaşın eşiğinden dönülen beagle kanalı krizinde de rol aldılar ama asıl kullanıldıkları savaş falkland savaşı oldu. bu savaşta farklı nedenlerden ötürü çok fazla bir etkinlik gösteremeyen uçaklardan bazısı yerde imha edildi bazısı ise düşürüldü. ingiliz güçleri ele geçirdikleri toplam 6 adet pucará'yı (a-515, a-517, a-522, a-528, a-533 [bunun yalnızca kokpit kısmı var] ve a-549) incelemek üzere ingiltere'ye götürdü.
  
  uçağın nispeten ucuz olan fiyatı (2.1-2.5 milyon $) nedeniyle çoğu ülke satın almak istedi ancak farklı farklı nedenlerden ötürü uçak sri lanka ve uruguay haricinde başka ülkelere satılamadı.
  
  hs129/(bkz: #73387754)'un torunu olan pucará uçakları halen arjantin hava kuvvetleri'nde uçmakta.