zeyrek camii

• istanbul'da ayakta kalabilen bizans yapı topluluklarından birisidir. yapının konumu, etrafındaki destekleyici yapı topluluğu kalıntıları ve de eklektik mimarisi ile bir anda göze çarpan bir kilise-cami olarak öne çıkmaktadır.
  
  üç yapının zaman içinde birleşerek tek bir yap grubu olduğu, asıl adı pantakrator isa kilisesi olan binanın çekirdek kısmı 12. yy da imparatoriçe eirene tarafında haz. isa ya ithafen yaptırtılmıştır. zaman içinde diğer kiliselerin eklenmesiyle bugunkü yapı ortaya çıkmıştır. tüm bu özelliklerin sonucunda günümüze ulaşan kilise üç apsis li olarak inşa edilmiş gibidir. latin istilası sırasında talan edilen ve büyük zarar gören kilisenin manastır komplekslerinden bir kısmı istiladan sonra kullanılmamıştır. fetih ve ardından camiye çevrilen kilise günümüzde hala cami olarak kullanılmaktadır.
  
  günümüzde orta kısım cami olarak hala kullanımdadır fakat, gerek maddi imkansızlıklar, gerekse de restorasyon ekibinin yetersiz olması sonucunda yapının durumu kötüleşmektedir. 1950-60'larda ek kiliseler güvercin gübresi toplama amacıyla kullanıldıysa da şükürler olsun ki günümüzde bu işlev devam etmemektedir.
  
  zeyrek camii'nin istanbul'daki bizans yapıları arasındaki önemini arttıran başka bir unsur ise günümüze ulaşan nadide bizans yer mozaiği örneklerini barındırıyor olmasıdır. bina içindeki imparator mezarının çevresinde ve de hz. isa ya ithafen inşa edilen ilk kilisede bulunan samson'un aslanlarla dövüşmesini betimleyen mozaik hala görülebilir.