jean le rond d'alembert

• 1700'lü yılların oldukça değerli ve dikkate şayan fransız aydınlanma düşünürü.
  
  bir yandan eğitimi itibarı ile hukukçudur kendisi. diğer yandan kısa bir dönem de olsa tıbba yönelmiş ve tıp alanında çalışmaları olmuştur. ama asıl itibarı ile bilindiği üzere büyük bir matematikçidir d'alembert. matematik alanında akademi ve enstitü üyeliklerine kabul edilmiş, görev almış, eserler bırakmıştır.
  
  diğer bütün yönleri gibi felsefi yönü de matematikçi kimliğinin biraz olsun gölgesinde kalmış olsa da aslen 18. yüzyılın bayağı önemli düşünürlerindendir konumuza gelecek olursak. döneminden takribi yüz yıl kadar sonra auguste comte tarafından kurulacak ve felsefe tarihinde derin iz bırakacak olan pozitivizmin öncü isimlerinden, olgucu düşünce yapısına yol açan aydınlanma filozoflarındandır mesela.
  
  metafizikle ve metafiziğin alanına giren hiçbir konuyla ilgilenmez, bilimsel bir felsefe içerisinde ilgilenilmesinin yanlışlığını savunur. ona göre metafizik anlamda şeylerin nedenlerini asla bilemeyiz. insanın, şeylerin özüne nüfuz edebilme gibi bir yeteneğinin olup olmadığı; bilimsel felsefe açısından tamamen ilgisiz bir soru(n)dur. salt fenomenlerle ilgilenmek, fenomenleri sistematik yöntemlerle betimlemek ve birbiriyle ilişkilendirmek ve de fenomenlerin, "bilgi"nin ya da empirik olarak doğrulanabilir olan nesnelerin ötesine geçmemek; bilimsel düşüncenin ön şartlarındandır. metafiziği felsefeden de, bilimden de (ve hatta ahlaktan da) tümüyle dışlar ve bir yanılsama olarak ya da en fazla olguların bir bilimi olarak ayrı bir köşede kalması gerektiğini savunur. düşünce sisteminin, bilimsel felsefeye bakış açısının bu yönüyle de olguculuğa varan yolda öncü isimlerden olmuştur kendisi.
  
  olgucudur fakat maddeci değildir. şeylerin özleri konusunda ve temelde yatan doğaları hakkında herhangi bir fikir sunmadığı, görüş beyan etmediği gibi dogmatik maddecilere karşı da ciddi şekilde mesafelidir.
  
  bunun dışında ahlak felsefesiyle de ilgilenmiştir. teolojiden, her türlü dini, soyut, ruhani kavram ve olgudan ve de tabii az önce de değindiğim gibi ille de metafizikten bağımsız bir ahlak anlayışına sahiptir. genel olarak tüm düşünce yapısı bunun üzerinedir diyebiliriz aslında. deneysel, aydınlanmacı ve ilerlemeci bir felsefeye sahiptir d'alembert. ahlakın da felsefenin de özünü bilim ve bilimsellik olarak görür ve de tüm düşünce sistemlerinin çağdaş bilimin gelişim çizgisi üzerinde ilerlemesi gerektiği görüşündedir.
  
  felsefi yaşamı süresince kendisi gibi aydınlanmacı olan diğer birçok filozofla da oldukça iyi ilişkiler içerisinde olmuştur fransız düşünür. bu yönünden de iki satır bahsetmiş olalım. matematik alanındaki bölüm ve makalelerini kaleme aldığı, aynı zamanda önsözünü de kendisinin yazdığı meşhur ansiklopedi'yi yakın arkadaşı denis diderot'la beraber yaratmış ve yayımlamıştır. john locke'ye çok büyük saygı ve sevgi beslemiştir. örneğin mevzubahis önsöz'de fizik için newton neyse modern felsefe için de locke'nin o olduğunu, kendisinin o dönemde felsefeye devrimci bir nitelik kazandıranların başını çektiğini ve bilimsel felsefenin yaratıcısı olarak kabul edilmesi gerektiğini dile getirmiştir. bir diğer aydınlanmacı david hume ile de çok yakın bir dostluk ilişkisi kurmuştur. hume'nin; onun ahlakına, yeteneklerine ve düşünce yapısına büyük değer verdiği ve de ölürken kendisine bir miras dahi bıraktığı bilinmektedir.