oryx and crake

• az önce bitirdiğim kitap.
  
  margaret atwood teyzenin eserlerine the handmaid's tale ile başladım, şimdi de bu.
  
  kitap herhangi bir süpriz yaratmıyor. zaten en başından en sonunu az buçuk ima ediyor. sizi okumaya iten, bu sonun nasıl gerçekleştiği. zaten parça parça olaylar açıklanıyor. fakat başarılı olan, hikaye tamamlandığında ortaya çıkan resim.
  
  yazarın tarzını the handmaid's tale'dan biraz öğrenmiştim; ana kahramanın geriye dönüşlerle kişisel hikayesini anlatır; bu arada dünya'nın genel durumu hakkında arkaplana dair bilgiler verir, ki bu arkaplan şahsen kişisel hikayelerden daha ilgi çekicidir benim için. ama bu kitap, crake'in hikayesini sonlara doğru tamamlayarak çok ilginç bir noktaya getirmiş.
  
  --- spoiler ---
  
  crake'in neden tüm insanlığa ötenazi uyguladığı az çok aşikar; kaynaklar azalıyor ve insanlık can çekişiyor; yarısı pleebland'larda kangren halde, diğer yarısı kar elde etmek için her türlü hileyi yapan şirketlerin kontrolünde, şiddet, uyuşturucu ve porno bağımlısı bir kaos halini almış durumda. nitekim kitabın sonunda bu da açıklanıyor; crake kaosa son veriyor ve çocuklarını dünya'ya salıyor jimmy aracılığı ile.
  
  ama asıl çarpıcı kısmı crake-oryx-jimmy ilişkisi. ilk başlarda gayet sıkıcı çocukluk hikayeleri, crake'in oryx'i öldürüp kendini jimmy'e öldürtmesiyle bir anda açıklık kazanıyor, her ne kadar kitap açıkça bunu anlatmasa da.
  
  kitap doğrudan jimmy'nin hikayesini ve iç dünyasını anlatıyor, onun düşüncelerini yansıtıyor ama asıl hikaye crake'in iç dünyasında;
  
  dahi bir çocuk. canlıların kökenlerine ilgisi var. babası bir genetik şirketinde çalışırken şaibeli bir biçimde ölüyor, nitekim sonradan crake, şirketin laboratuarda hastalıklar ve onların ilaçlarını geliştirerek önce hastalığı başka ürünleri içerisinde yaydığını, sonra ilaçlardan kar elde ettiğini keşfettiğini ve bu yüzden öldürüldüğünü öğreniyor.
  
  bu cinayetin onda misantropist bir nefret yarattığını tahmin etmek güç değil. sorun onun babasını infaz eden şirket değil, tüm dünya bunun gibi şirketlerle dolu zaten. sorun; bütün insanlık. hayvan türlerinin soyunu kurutan, kaynakları bitiren, yerkürede freudyen içgüdülerle kanser gibi yayılan ve bu sırada aslında acı içinde kıvranan tüm insanlık.
  
  ayrıca kitapta sık sık crake'in "sayıların insanı" olduğu söyleniyor, duygularını ifade edemeyen, toplumdan kopuk, sosyal ilişkileri yüzeysel biri. içine kapanık.
  
  bu arada kardeşi gibi sevdiği jimmy ile porno izlerken oryx'i görüyorlar. kitap sürekli jimmy'in oryx'e olan takıntısından bahsediyor, fakat birkaç kez ima etmesine rağmen aslında crake'in oryx'e olan takıntısı geri planda kalıyor. jimmy'nin oryx'e olan saplantı seviyesindeki aşkı sürekli göz önünde, ama crake'in aşkından pek bahsedilmiyor; yazıldığı gibi crake "sayıların insanı". duygularını ifade etmeyi becerebilen biri değil.
  
  crake dehasını kullanıyor; önce okulda, sonra şirketlerde hızla yükseliyor. bir yandan da kazandığı güç ile planını yavaş yavaş gerçekleştirmeye başlıyor; hem insanlığın ızdırabına son vermek, hem de zamanında hastalık yayarak kar elde eden ve babasını öldüren şirketlerden intikam almak için aynı metodu kullanıyor; şirketin blysspluss hapı içerisinde insanlığı yok edecek bir virüs hazırlıyor. ve kendi hayallerine uygun yepyeni bir insan türü yaratıyor.
  
  bir yandan da eski takıntısı, özel hayatında istediği tek kadını elde edebilmek için gücünü kullanıyor, oryx'i buluyor ve çalışan olarak yanına alıyor, dahası metresi yapıyor; mekanik ve duygusuz bir seks objesi olarak. dediğim gibi adam duygusal anlamda kendini ifade etme özürlüsü, aşka dair ortaya koyabildiği en yakın kavram bu.
  
  bir de tek yakın arkadaşı jimmy var; çok zeki olmayan jimmy. ona ders çalıştırıp en azından bir sanat okuluna girmesini sağlıyor, jimmy çapkınlıklar peşinde koşup kendini alkole verip hayatını mahvederken onu yanına alıyor, zaten satacağı belli olan bir ürünün pazarlama müdürü olarak kolay bir iş veriyor, hatta tüm insanlığı yok edecek kıyametten onu muaf tutuyor.
  
  peki bu kadar çok sevdiği arkadaşı ne yapıyor? gelip crake'in hayatında aşka dair en yakın ve tek duygu hissettiği oryx'i elinden alıyor, sevgilisi oluyor.
  
  siz ne yaparsınız?
  
  nitekim kitabın en vurucu kısmı o intihar sahnesi idi. dünyanın herhangi bir yerinde ölüp gitmek varken, oryx'i alıp jimmy'nin gözleri önünde onu öldürüyor, ardından kendini öldürtüyor. onca yardımına rağmen dostunun kendisine yaptıkları için son bir intikam yolu.
  
  ve bu öyle bir intikam ki, crake jimmy'i kendisine dönüştürüyor. tüm insanlığın yokoluşunu izletiyor ona. ve kitabın başlarında sürekli duygusal gelgitlerden bahseden jimmy, kıyametten sonra crake gibi mantıksal ve mekanik birine dönüşüyor; craker'ları korumak için diğer insanları öldürmeyi göze alabilen biri. crake'in kendisi gibi.
  
  ve kendisi için de kabul edilebilir bir son; her ne kadar gitmeden önce jimmy'e "acı çeken birini acısını dindirmek için öldürebilir misin?" diye sorarken kendi planına dair ipucu veriyor gibi görünse de, aslında dostunun kendisini öldürüp öldüremeyeceğini de sorguluyor. aşıyı kendisine uygulayabilir, jimmy'nin yerine craker'ların başında yep yeni dünyaya o ayak basabilirdi. ama çocukluğundan beri içinde kıvranıp durduğu ama dışarıya soğuk bir tasvirle belli etmediği acıya planı ile birlikte son veriyor; dostunun kendisine ötenazi uygulamasını sağlıyor.
  
  kitap jimmy'nin hikayesini anlatıyor gibi görünse de, aslında asıl kahraman crake'tir.
  
  ayrıca;
  
  "let's suppose for the sake of argument," said crake one evening, "that civilization as we know it gets destroyed.
  want some popcorn?"
  
  --- spoiler ---