mihail hodorkovski

• ilkgençlik yillarinda o zamanlarin raconuna icabeten komsomol neferi olarak oligarsiye karsi savasmis ve hatta liderlik seviyelerine kadar yükselmis, sonralari ada$i gorbaçov efendi'nin perestroika söylemiyle eski çamlari bardak eski heykelleri de bitpazarlarina çerez yaptigi vakit girisimcilige soyunarak banka kurmus ve rusya'nin en büyük petrol sirketi yukos'u özellestirme sirasinda neredeyse belese kapatarak bir zamanlar savastigi oligarsiye bizzat dahil olmus rus mali cem uzan, haydan gelip huya gidici medyatik patron, sansasyonel hapishane gülü.
  
  yukos'un özellestirilmesinde aracilik görevini üstlenen kendi bankasinin manipulasyonlari ve diger teklifleri elemesi sonucunda, tek basina dunya petrol uretiminin yuzde ikisini gerceklestiren bu devasa sirketin dörtte üçünden fazlasini 350 milyon dolar gibi komik bir paraya satin aldi. iki yil sonra borsaya açilan sirkete yatirimcilarin bictigi deger 9 milyar dolari asiyordu.
  
  onceleri, holdingi icinde bulunan bankasindan^* fon aktarimi suretiyle mevduat sahiplerini kreditor gibi kullanarak sermayeye ac sirketini besleyip, buyumelerini sagladi. bu sistem, sermaye piyasalari hazineyi fonlamaktan bir turlu dogru duzgun gelisememis derinlesememis butun ekonomilerde gorulur, koç'tan sabanci'ya dogus'tan dogan'a karamehmet'e kadar her turk holdinginin birer ikiser banka sahibi olmasi da elbette bosuna degildir.
  
  1998 krizinde bankasi batip da aralarinda westlb ag'nin de bulundugu bircok bati bankasina yuzmilyonlarca dolarlik kredi borcu takinca artik kredi muslugunun kesildigini anlayip yabanci yatirimcilarin uslu cocugu haline geldi. hic bir yukumluglugu olmamasina ragmen denetci sirketlere yuzbinlerce dolar odeyerek yukos'un muhasebe hesaplarini seffaf hale getirdi hatta amerikan standartlarina getirip gaap'a bile uydurdu. hissedar tablosundan yonetim kurulu semasina kadar her turlu yonetim yapisini seffaf bir sekilde yatirimcilarin ve hissedarlarin bilgisine sundu. sik sik da batili yayin organlarina seffaflik ve demokrasi asigi demecler vermeye basladi, bir zamanlar yukos'u ele gecirmek icin kucuk yatirimcilari nasil ezdigini unuturcasina.
  
  ama banka hesabiyla beraber kabaran hirsinin kurbani oldu, yasi kirki gecip olgunlastiktan sonra verdigi politik demecler kremlin kabadayilarinin hosuna gitmedi. çar birinci putin'e acikca meydan okumaya baslamasi sonunu hazirladi, sibirya'da bir havaalaninda ozel ucaginin icinde gizli servis ajanlari tarafindan yakalandi. simdi hapiste, ama cem uzan'in aksine askere gonderilmesi pek beklenmiyor.
  
  kendisine yapilan muamelenin hakliligi veya haksizligi rusya'dan cok rusya disinda tartisilmistir - fakirlik icinde yasayan rusya vatandaslari ise elbette hakli olarak orta halli bir ailede dogduktan sonra daha 40 yasina bile gelmeden 8 milyar dolarlik servete sahip olmanin durustce calisarak olamayacaginin bilincindedir. ote yandan gemi aziya almis rus burokrasisi de khodorkovsky'i yukos'u ve pahali avukatlarini koseye sikistirmak icin akla hayale gelmez suclamalar one surmus, yukos'u 28 milyar dolar gibi ucuk ve mantikdisi bir vergi kacagi miktari ile suclayarak ve bu paranin en kisa zamanda geri odenmesini talep ederek sorusturmanin ciddiyetine epey leke surmus, tarafli tarafsiz herkese ister istemez çü$ dedirtmistir.