panorama 1326

• bursa fetih müzesi, panorama 1326 "bursa'nın fethi panoraması", istanbul'daki panorama 1453 tarih müzesi "istanbul'un fethi panoraması"nın kardeşi sayılır. ikisi de kubbelidir. 2018 dördüncü çeyreğinde (çeyrek ne yahu) açılmasını bekliyoruz. 1453'ü yapan büyük sanatçı mütevazı insan haşim vatandaş'ın öncülüğündeki sanatçı ekibi yine maharetlerini konuşturuyorlar.
  
  bursa’nın fethi, yetkin tarihçilerin yaptığı araştırmalara göre 6 nisan 1326’ya tarihlenmektedir. şehir, osmanlı devleti’nin kurucusu osman gazi’nin oğlu ve halefi orhan gazi tarafından ‘kan dökülmeden’ barışçı bir şekilde ele geçirilmiştir. bu konuda tarihçiler arasında herhangi bir ihtilaf bulunmamaktadır. “panorama 1326 tarih müzesi” o dönemde bizans’ın önemli şehirlerinden olan bursa’nın teslim gününü (aslında anını demek daha doğru olur) resmediyor: batıda bizans imparatorluğu’nun zayıfladığı, doğuda anadolu selçuklu devleti’nin moğol akınları ve istilası neticesi egemenliğinin iran’da ilhanlı devleti’nin hâkimiyetine girerek zedelendiği hatta bitme noktasına geldiği, orta asya’dan anadolu’ya yoğun göçlerin yaşandığı genel dünya tarihi’nde ortaçağ diye adlandırılan, osmanlı tarihçilerinin ise kuruluş ve klasik dönem olarak isimlendirdikleri dönem yani.
  
  bursa’nın fethi dönemine ait (1300’lü yıllar) en önemli veriler ibni battuta’nın tuhfetün tuhjetü'n-nuzzar fi garaibi'l-emsar ve acâibi'l-esfar diye adlandırılan, yaygın olarak rıhle diye bilinen ve türkçede ibn battuta seyahatnamesi diye anılan eserdir. 14. yüzyıl gezginlerinden ibn battuta (1304-1368) fas'ın tanca şehrinde dünyaya gelmiş, bu şehirden çıktığı günden itibaren 28 yıl süren gezileri boyunca mısır, arap yarımadası, ırak, iran, anadolu (başta osmanlı beyliği olmak üzere o dönemin belli başlı beylikleri), deşt-i kıpçak, bizans (istanbul), orta asya, hindistan, maldivler, çin ve endülüs'ü gezerek toplum yapıları, inanç ve adetleri, doğal özellik ve iktisadi ürünlerini anlatıp bu ülke ve şehirlerin 700 yıl önceki durumlarını başarıyla yansıtmıştır.
  
  osmanlı devleti'nin kuruluşunda osman gazi ve orhan gazi'nin rolü büyüktür. osman gazi, bizans imparatorluğu'nun anadolu'nun kuzey-batısındaki bursa kalesini ele geçirmek için çok gayret gösterdi. o dönemde osmanlı askerleri yalnızca süvarilerden ibaretti. kuşatmada kullanılan teknik araç ve gereçlerin yetersiz olması, ayrıca kalenin de oldukça sağlam olması şehrin alınmasını zorlaştırdı. 1316 yılında orhan gazi bursa'yı kuşatma altına alarak, yerli halkları esir etti ve şehrin etrafına türkleri yerleştirdi. kuşatma, yaklaşık olarak on yıl sürdü ve fetih ancak osman gazi'nin vefat ettiği 1326 yılında gerçekleşti. hükümdarlığa osman gazi'nin oğlu orhan gazi geçti ve devletin başkentini bursa'ya aktardı. türkler şehrin adını değiştirmeden brusa olarak kullanmaya devam etti. orhan gazi, yeni başkenti islam dünyasının medeniyet merkezine dönüştürmeyi hedefledi. bu çerçevede muhteşem camiler ve külliyeler inşa etti. açtığı medreselerde fars ve arap ülkelerinden gelen öğrenciler okudu...
  
  o dönemde ahiyan-ı rum, gaziyan-ı rum, baciyan-ı rum ve abdalan-i rum diye dört etkin sosyal sınıftan bahsedilir. ben bunlara nacizane fakiyan-ı rum'u da ilave etmek isterim. zira sosyal düzenin tesisinde ve "ufuk" göstermede (sayıları az olsa da) etkileri yadsınamaz.
  
  açılışı 31 ocak 2009 tarihinde dönemin başbakanı recep tayyip erdoğan'ın katılımıyla gerçekleştirilen panorama 1453 tarih müzesi osmanlı devleti’nin “yükselme dönemi”ne, bursa için yapılan “panorama 1326 tarih müzesi” ise “kuruluş/klasik dönemi”ne aynı ekibin yaptığı ama henüz açılmamış olan çanakkale 1915 müzesi “son dönemi”ne atıf yapar (unutmadan çanakkale diaromadır. yani iki anı iki ayrı panorama ile anlatır; deniz ve kara savaşı).
  
  çanakkale 1915'de bir an önce açılsın ki bu üçleme tamamlansın.
  
  marifet iltifata tabidir kabilinden sonradan akla gelen edit: bu eseri bursa'ya kazandıran vizyon sahibi belediye başkanı mustafa dündar'a da elbette teşekkür edilmeli.