• mö 57 - mö 58 kışınds bir galyalılar kenti olan oktadurus (modern martigny, valais, isviçre) mevkiinde ortaya çıkan bir muharebedir. bu muharebenin ortaya çıkma nedeni romalıların alpler üzerinde bulunan grand st bernard* geçidi'ni kendilerine açmak istemelerindendir. bu muharebe romalıların galibiyet sağlaması ile sonuçlanmıştır. fakat bu muharebeye yapan roma lejyonu için bu muharebe o kadar çetin olmuştur ki romalı komutan bu lejyona geçitten ve alplerden geri çekilme emrini vermek zorunda kalmıştır.

    arka plan
    mö 57-56 kışını jül sezar galya'da geçirdi. emrinde bulunan lejyon xii fulminata lejyonunu ve buna destek sağlayan bazı süvari birlikleri ile birlikte servius sulpicius galba komutası altında galya transalpina eyaletine gönderdi. bu bölgede nantuateler, veragriler ve seduniler kabileleri yerleşikti. sezar'ın emri altında bulunan bir lejyonu bu eyalete göndermesinin baş sebebi alplerde bulunan poeninus geçidini savunmaktı. romalı tacirler bu geçidi kullanip alpleri geçmekteydiler. ama bazen bu tacirler geçit yakınlarında yaşayan galyalıların saldırısına uğramakta idiler. romalı tacirler arasında bunu önlemek için bu dağlarda yaşayan galyalı kabilelere bir koruma tazminatına benzer nisbeten yüksek degerde bir yol geçiş ücreti ödemesi yapmaları göreneği yerleşmişti.

    galya transalpina'ya bir romalı lejyonu ile gelen galba bu eyalette bulunan korunaklı mevkilerin çoğunu eline geçirdi. etrafta yaşayan galyalı kabilelerden de kendi emirlerine itiaat edecekleri hakkında yeminli sözler aldı. bunun üzerine galba, emri altındaki romalı gücünü ikiye böldü. iki kohort lejyoneri nantuatelerin bulundukları arazilere gönderdi. emri altında kalan diğer kohortları ise veragriler kabilesine ait olan oktodorus adlı bir kasabada götürdü.

    oktodurus kasabasina gelen bu birlikler hemen kışın kalacakları savunmalı bir kışlık askeri kamp inşa etmeye koyuldular. roma lejyonerlerinin kışlık kampının bulunduğu oktadorus kasabası iki yanı yüksek dağlarla kaplı dar bir vadide konumlamıştı ve kasabanın içinden dranse nehri adlı bir akarsu geçmekte idi. galba bu kasabanın arazisini ikiye ayırdı. bir kısmını orada yaşayan veragriler kabilesi ve diğer galliler kabileleri mensuplarna yaşamak için bıraktı. ikinci kısmını lejyonunun geleneksel kışlık korunaklı askeri kampını inşa etmek için ayırdı. askerler için kışlalar ve sosyal merkezler binalarındna ve tedarik mal ve malzemesi için depo yapılarından oluşan bir kışlık askeri kampın savunmasını sağlamak için roma ordularında bir standart romalı savunmalı kamp yapma tekniği vardı. bu yapım tekniğine göre önce kampın etrafında derince bir hendek kazılırdı ve oradan çıkan topraklar ve değişik yakın yerlerden getirilen ekstra topraklar ve kayalar bir duvar şeklinde yığılarak kampın etrafinda bir genellikle toprak duvardan savunma mevzii yapılırdı. bu savunma kaplarının gelenkesel olarak bu duvarı ve hendeği geçen 4 kapısı bulunurdu. galba emrindeki romalı birliğini hemen bu savunma kampı yaptırmaya koydurdu ve yapıma hemen başlanıldı.

    bu kışlık kampın tamamlanmasını beklerken yeni kampın mühim bir kısmı bitirillir bitirilmez romalı kohortlar daha bitmemiş bu savunmalı kampa yerleşmeye başladılar. tam bu sırada yeni bir beklenmedik gelişme ortaya çıktı. kasabada yerleşik ve kasaba etrafında fazla uzak olmayan bölgelerde yaşayan galyalı kabileler mensupları romalıları protesto edip savaşçıları ile romalılara ufak saldırılara başladılar. sezar kitabında bu saldırılara birkaç değişik neden vermektedir: bunların başında galyalı kabile halkının sezar'a inanmaması gelmektedir. sezar onalar bu kışlık kampın kurulmasında tek bir amacın alp geçidinin tacirlerin saldırılara mazur kalmadan açık tutulması olduğunu bildirmişti. galyalılar sezar'ın bu beyanlarını kabul etmemekte ve sezar'ın bu sözünü tutmayacağından ve bu geçit ve yörelerini devamlı elinde tutmak için yeni askeri tedbirler almaktan hiç çekinmeyeceğini kabul etmekte olabilirlerdi. galyalı kabileler halkı romalıların kasabaya gelir gelmez bazı önemli kasabalıların genç erkek çocuklarını toplayıp bunları romalılara verdikleri itaat yemininden ayrılmalarını önlemek için kışlık kamplarında rehine olarak tutmaya başlamaları taktiğinden gayet büyük hoşnutsuzluk duymaya başlamışlardı. son olarak galyalıların liderleri kampa giren romalı birliğinin gücünün az olduğunu ve takviyelrin gelmeyeceği kış aylarında galyalıların bu zayıf romalı gücünü kolayca yenebileceklerini sanmakta olabilirlerdi.

    muharebe
    kış için kışlaya giren roma lejyonu ve destek birlikleri birkaç gün sonra kasabanın galler tarafından ikamet için ayrılan semtlerinin galliler tarafından boşaltılmış olduğunu farkettiler ve kasabanın etrafında bulunan tepe yamaçlarının ise seduinler ve veragriler kabilelerine ait savaşçılardan oluşan büyük bir askeri güçle kaplı olduğunu gözlemlediler. romalı kışlık kışlasının alışılagelen savunma mevkileri daha tamamiyle yapılıp bitirilmemişti. kışlık kışlaya çekilen birliğin o kış kullanacağı tedarik mal ve malzemeleri, özellikle zahire, gerekli miktarlarda sağlanmamıştı ve eğer bu kışlık kamp bir kuşatmaya maruz kalırsa bu tedariğin yeterli olmayacağı açıkça görülmekteydi. birden tepelerden aşağı galyalı savaşçılar saldırıya geçtiler. romalı lejyonu yamaçlardan aşağı saldırıya geçen galyalı savaşçılarına karşı mevzilerini 6 saat kadar savundular. fakat bundan sonra mevzilerini savunmanın devam edemeyeceğini anladılar. romalı ordusunun tecrübeli ama rütbeleri küçük subaylarından centurion p. sextius baculus ve tribün c. volusenus adlı komutanları galba'ya çıkıp durumu ona anlatarak ve ona bir hareket ile saldırıya geçmeleri emrini vermesini tavsiye ettiler. bu tecrübeli subayların tavsiyelerine uyan galba kışlada bulunan romalı birliklerine mevzilerinden çıkıp galyalı savaşçılara kışlanın dört kapısından bir huruç harekatı ile çıkıp galliler ordusuna bir karşı taaruza başlamalarına emir verdi. bu saldırılı huruç harekatında romalılar büyük bir başarı kazandılar. saldırmakta olan galyalı savaşçılara büyük zayiat verdirerek onların saldırısını durdurup kalanları geri püskürttüp muharebeden kaçmalarına neden oldular.

    böylece romalıların galibiyet kazandığı oktodorus muharebesi hakkında jül sezar kitabında bu harekat sonucunda romalı birliklerin gayet az bir zayiat vererek toplam 30,000 savaşçıdan oluşan galyalı ordusunun üçte birini bu huruç saldırısında öldürdüklerini bildirmiştir. modern tarihçiler bunun bir gerçekleri yansıtmadığını bildirmektedirler. bunlardan birisi oktodurus (modern martigny) kasabası etrafındaki vadinin gayet dar olduğunu ve bu dar vadinin sarp yamaclarına sezar'ın ifade ettiği gibi 30,000 kişilik bir galyalılar ordusunun sığışmasının imkansız olduğunu bildirmektedir. diğer modern tarihçilerin çoğu sezar'ın bildirdiği gibi galyalılarin 10,000 kişi zayiat verdiği bilgisinin mutlaka abartılıp gayet şişirilmiş bir sayı olduğunda hemfikirdirler.

    sonuç
    roma lejyonunun bu açık galibiyetine rağmen romalı komutanı olan galba oktodurus'da kışlaya tekrar girip o kasaba kalmanın uygun olmadığı fikrine varmıştı. yeterli miktarda tedarik sağlanmadığını bilmekte idi ve alplerde tedarik toplama için özel tedarik toplama güçlerinin etrafa gönderilip sivil halktan kar kış şartları altında zorla tedarik toplamanın güçlüğünü anlamıştı. zaten pek verimli olmayan alplerde yaşabilmek için gerekenden daha fazla ürün üretmenin zor olduğu bilinmekteydi. bunun için romalı lejyonu için ek tedarik için gerekli zahire ve diğer ürünler üretilip bu ek ürünleri stoklama imkanının olmadığı açıktı. bundan dolayı romalı komutan galba, oktodurus'u terk etmeye karar verdi. kasabayı yakıp yıktıktan sonra cebri yürüyüşle lejyonu ile alp dağlarının güneyine romalılar tarafından yönetilen eyalet arazisine çekildi. burada allobroges kabilesi arazisinde bir kışlık kışla kurup emrindeki lejyon ve diğer birlikler ile burada kışladı.

    galba ile romalı lejyon ve diğer destek birlikler oktodurus'da galyalılara ait arazilerde bir tuzağa yakalanmaktan bu muharebe ile güç kurtulmuşlardı. fakat bu muharebeden gayet açıkça anlaşılmaktaydı ki jül sezar'ın emrindeki romalı güçler birleşip konsantre olmayıp yabancı arazilere yayılmış bulundukları zamanlar gallilerin saldırılarına daima açık bulunacaklar ve bu saldırıları gayet tehlikeli sonuçlar doğurabilip romalı gücünün elimine edilme tehlikesi altında kalacaklardı. alplerde romalıların karşılaştıkları direniş galya'nın diğer taraflarında jül sezar'ın galya'nın tümünü işgal planın gayet zor olacağına bir gösterge olmaktaydı. jül sezar galya'yı işgale başladığı mö 58-57 yıllarındaki nisbeten kolaylıkla kazandığı başarılar oktoduros muharebesi'nden sonra görülmeyecek ve tüm galya'nın jül sezar tarafından romalılar eline geçirilmesi bundan sonrs 5 uzun yıl daha alacaktır.
hesabın var mı? giriş yap