robot

• robot teknolojisine mi yoksa robotik başlığına mı yazsam diye düşünürken yine burada karar kıldım. bu entry'de robot teknolojisinden biraz bahsedip endüstri 4.0'a bağlama niyetim var.
  
  öncelikle robotlar, endüstri 4.0'ın işgücüne etki edecek en önemli dinamiği.
  robotlar konusunda yapılan ilk hata, sanki üretimde yeni kullanılmaya başlandığı düşünülüyor. sanayi üretiminde robotların kullanımı 1950'lere kadar gider. robotlarla ilk endüstriyel otomasyonu sağlayan yanlış hatırlamıyorsam ford idi. o yıllardan günümüze robotlar sanayi üretiminde yayıldı ve işgücünün yerine ikmal edildiler.
  
  # günümüzdeki robotlaşmayı geçmişten ayıran üç temel fark var.
  
  ilki, günümüzde kullanılan endüstriyel robotlar geçmişteki gibi tekdüze değil. tek bir görev için değil; farklı görev ve durumlar için yaratılıyor. yani onlar artık cobot (bkz: collaboration robot).
  
  ikincisi, geçmişte robotlar üretim bandının belirli noktalarında yer alırdı. bulundukları alanlar zamanla ve teknolojik imkanlarla genişledi. fakat günümüzdeki gibi hiçbir zaman bir endüstriyel tesisin tamamında yer alacak kadar yayılmamışlardı. bugün içinde insanların çalışmadığı ve bu yüzden ışığa ihtiyaç duyulmayan, dolayısıyla tamamen robotlar tarafından üretim yapılan karanlık fabrikaları konuşuyoruz. geçmiştekine nazaran robotlar, endüstriyel üretim sürecinin her noktasında yer alabilir oldu.
  
  üçüncüsü, robotlaşma artık sadece sanayi sektörüyle sınırlı değil. hizmet sektörü ve tarım sektörüne de girdi. hizmet sektöründe kullanılmaya başlanan örnekler var. akla ilk gelen ve en yaygını, robot süpürgeler. tarım sektöründe ise, şuan emekleme döneminde olan ve verimlilik yükseltme çalışmaları devam eden projeler var. bu sektörlerdeki robotiğe ciddi yatırımlar söz konusu.
  
  # robotları işgücüne karşı avantajlı kılan bir takım hususlar söz konusu.
  yani bu robotlar, sektörlerde yayılmaya başladı fakat niye?
  
  1. üretkenlik
  
  insana nazaran çok daha hızlı çalışabildikleri gibi hiç durmadan sürekli çalışabiliyorlar. insana özgü yorulmak, uyumak, sakatlanmak gibi bir takım kusurlar, robotlarda söz konusu değil. 7/24 vardiyasız çalışabilirler.
  
  2. maliyet
  
  robotların bir üretim maliyeti var. o maliyet karşılanıp robot temin edildiğinde çok cüzi bir enerji maliyeti haricinde hiçbir gideri yok. ne maaş ne sigorta ne yol parası ne de yemek. vur enseye al lokmayı bitti artık. bas düğmeye al eline.
  
  sermaye sahibi için ciddi bir girdi maliyeti azalması söz konusu. sermayenin getiri oranı arttıracak olan bu özellik, orta ve uzun vadede toplumsal eşitsizlikleri arttıracak. fakat bunu burada değil; başka entryde bahsedeceğim, ki konu dağılmasın.
  
  3. güvenli
  
  geçmişte robotlarla insanların bir arada çalışması pek kolay olmuyordu. zira robotlara üretim bandında yakın durmak kimi zaman güvenlik sıkıntısı yaratabiliyor ve yaralanmalara sebebiyet veriyordu(robotların ani ve sert hamleler yapmalarından dolayı). günümüzde ise, artık robotlar işgücü ile birlikte çalışmaya elverişli bir şekilde yaratılıyor (bkz: collaboration robot). dolayısıyla, artık robotların güvenlik sorunu da kalmadı. üstelik bir tesiste ne kadar az insan çalışırsa, o denli iş kazası da azalır.
  iş kazası deyip geçmeyin, demokratik ve hukuk devletlerinde işveren için maliyet demek bu.
  
  4. kaliteli
  
  ve elbette daha kaliteli ürün üretimi. üretimde daha çok robot; daha az insan hatası, daha az işgücü kaynaklı gecikme, aksama ve üretimde yapılan daha az hata demek.
  
  bu dört temel özellik göz önünde bulundurulduğunda işgücünün robotla yarışması pek kolay olmayacak denilebilir. fakat hangi işgücü?
  tüm işgücü robotlaşmadan olumsuz mu etkilenecek? kesinlikle hayır.
  işi rutine dayalı olmayan ve modern teknolojilerle uyumlu becerilere sahip işgücü için tehlike yok diyebiliriz. bu konuyu endüstri 4.0 başlığı altında detaylıca değerlendireceğim.
  
  # şimdilik robotlara dair söyleyeceğim son şey, aslında çoğu kişinin aklında bir soru olan "gelecekte robotlar bizim için hayati tehlike yaratır mı?" bir nevi "terminatörler görür müyüz?"
  
  terminatör filmlerindeki gibi fiziken güçlü, hızlı ve atletik robotlar mümkün. hatta benim gibi bir teknoloji meraklısı ve gelişim yanlısı birinin bile tüylerini diken diken eden boston dynamics'in atlas robotuyla gördük ki, yakın bir zamanda bu gelişmişliğe kavuşacaklar.
  
  fakat bu denli fiziki gelişmişlik, son kertede bizim için hayati tehlike yaratabilir mi?
  işte burada fiziki kabiliyete, bilişsel kabiliyetin eklenmesi lazım.
  yani robotların akıllandırılması lazım.
  robotların akıllanması iki seçenekle olabilir.
  
  ilki, bir yapay zeka tarafından kontrol edilirler. şuan endüstri 4.0 ile yaşadığımız bu. sanayi tesislerinde yapay zeka, robotları kontrol edip üretimi yönetiyor.
  
  ikincisi, robotlar gömülü yapay zeka ile akıllandırılabilirler. yapay zekalı robot olarak ifade edebileceğimiz bu seçeneğe dair en makul örnekler; honda'nın asimo'su ve robot sofia. her ikisi de esasında şuan vasat bir seviyede yapay zekaya sahipler. gelgelelim açık ara en gelişmiş yapay zekalı robot olur kendileri.
  
  yalnız bu noktada iki seçenek arasındaki farkı anlamışsınızdır. ilkinde, esasında robot kendi zekasına sahip değil; bir başka nesne tarafından kullanılmakta. ikincisinde, robotun kendisi bu zekaya sahip. teknik olarak ikisine de akıllanma diyoruz. hatta nesnelerin interneti sayesinde çevrimiçi yapılabilen tüm nesneler için akıllı şeyler diyoruz biliyorsunuz. fakat yukarıda akıllanmadan kastım, bilişsel kabiliyet.
  
  yani, robotun kendisine ait olan yapay zeka(gömülü sistem) aracılığıyla ya da robotu yönlendirebilen yapay zekanın kendisinin, bilişsel varlığını kavrayıp üstün bir zekaya erişmesi ve "bilinç" oluşturması. ancak böyle bir akıllanma^*insanlar için hayati tehlike yaratabilir.
  
  ne fabrikalarda yapay zeka tarafından yönlendirilen robotlar ne de asimo ve sofia gibi yapay zekalı robotlar böyle bir bilişlenmeye yakın ve bilişlenmedikleri sürece insan hakimiyetinden çıkabilmeleri mümkün değil. biliş olmadığı müddetçe daima elimizin altında olacaklar.
  
  bu noktada son olarak iki haberim var. ilki kötü haber, teorik olarak yapay zeka çalışmalarının bu evreye ulaşması yani bilişlenmesi mümkün. yani evet bir gün hepimizi kendilerine köle edebilirler. iyi haber, pratik olarak bu evreye ulaşmak bu yüzyıl için bile çok zor ve belki de hiç ulaşılamayacak. bu noktadan sonrası fütürizme kayar, mesai biter bu çocuk kaçar.
  
  not:
  
  yapay zeka ile ilgili yakın zamanda şöyle bir entry girmiştim; #79904724 bilgisine detay katmak isteyen bakabilir.
  bu ve diğer entryi yazma amacım endüstri 4.0'ı açıklamak. bu entrylerle endüstri 4.0 açıklamasına temel hazırlıyorum. pek yakında endüstri 4.0'ın diğer temel teknolojilerini de açıklayacağım. ve tabii zamanla bu entry de genişletilebilir.