sofistler

• antik yunan uygarlığında doğa felsefesinin düşünsel sınırlarına ulaşması, pers ve spartalılar ile olan yıldırıcı savaşların son bulması ve refah ortamında oluşan ticaret erbabına yönelik demokratik bir yönetim biçiminin inşa edilmesi etkenlerine bağlı olarak m.ö. 5.yy.'da ortaya çıkan bir düşünce ekolü. aynı zamanda bu ekolün helenik felsefesinin ikinci dönemi için bir temel olduğu söylenebilir.
  
  bu bağlamda sofistlerin yeni oluşan ticaret erbabının değerlerini meşrulaştırmak için etik, siyaset ve insan eylemi/yaşamı merkezli bir düşünce biçimi geliştirdiği görülmektedir. buna uygun olarak sofistlerin yaklaşık kırk bin kadar kol gücüyle çalışmayan özgür erkek yurttaş için düşüncelerini geliştirdiği vurgulanabilir. diğer bir ifadeyle, demografik artışla baş etmeye çalışan, tüccar demokrasisini korumayı hedefleyen ve geçmişteki yıkıcı savaşlarla yeniden yüzleşmek istemeyen atinalıların talebiyle birlikte sofizmin geliştiğini görmek mümkündür.
  
  sofistlerin genel niteliklerine bakıldığında yurttaşlara rehber olan profesyonel ve eleştirmen bir gezgin eğitimci profiliyle karşılaşılabilir. bu nitelik dahilinde sofistlerin doxa olarak nitelenen görüngülere odaklanarak şüpheci, görececi ve ampirist bir yöntem geliştirdiği bilinmektedir. genel anlamda herakleitos ile elealıların oluş anlayışını birleştiren sofistlerin dilsel, mantıki, psikolojik ve retorik bir yöntemle birlikte tanımlama-tartışma-çürütme tekniği uyarınca iyi ve yararlı olan doxaları da doğru olarak kabul eden bir bilgi felsefesi geliştirdiğini belirtmek söz konusudur.
  
  sofistlerin böyle bir felsefeden hareket ederek toplumun iyilik temelinde kurulduğunu düşünmesi, hiyerarşik yapılanmaya karşı eşitlik değerini savunması ve adalet-tanrı-din gibi kabul edilen kültürel ürünlerin ezenlerin lehine bir silah olduğunu vurgulaması bugünden bakıldığı zaman oldukça çarpıcıdır. diğer taraftan demagojiye meşruiyet kazandırması, iyi-kötü ayrımını dahi göreli bir hale getirmesi ve doğal hukukun evrimciliğine saplanması dolayısıyla bu düşünce ekolünü eleştirmek de mümkündür.