• resim okumak bir sanattır ve bu girdi boyunca resimlerde sanatçıların kullandığı teknik ve üslupla ; işretler ve sembolleri "teknik" ve "işaretler" adlı iki başlık altında, bölüm bölüm inceleyeceğiz. ilk olarak teknik ile başlamamız daha sonraki işaretler ve sembolleri okumada daha doğru bir izlenim verecektir ;

    <<< teknik >>>

    -->1.bölüm

    bir resim tekniğini geliştirmek,herkes tarafından tanınan,imza niteliği taşıyan bir üslup yaratabilir. bu,bir sanat yapıtını ifade eden çeşitli özellikleri ; ışık,çizgi renk ve boşluk uyumlarını özgünleştirerek elde edilebilir. yüzey, konturlar oluşturarak dokuyu ve ışıklı hacmi ortaya koyabilir. ten rengi tonları yaratmak ya da ruh halini ifade etmek üzere bir araya getirilen renkler sıcak veya soğuk olabilir. mekan sığ ve dar veya derin ve uçsuz bucaksız olabilir. özel teknik efektler çoğunlukla tarihsel dönemlerle tanımlanır. örneğin, yarısaydam çiy damlaları , 17.yüzyıl hollanda natürmortlarında çoğunlukla kullanılmıştır. scumble ve impasto gibi terimler özel resimler efektleri belirtir .
    resimlerle örneklersek ;

    saturn devouring one of his sons

    satürn oğlunu dramatik,cehennem gibi, kara bir arka fon önünde yutarken buradaki chiaroscuro etkisi semboliktir. francisco goya'nın tekniği şok edici taktikler içerir ve biz satürn’ün faltaşı gibi açılmış ,sabit bakan gözlerinden yansıyan eylemin delice korkunçluğu karşısında dehşet içinde donakalırız. kan kırmızı renk,resmin dar dikdörtgenini tanımlar.
    -----
    city night

    dolgun yapraklı belirsiz bitki formlarıyla tanınan georgia o'keeffe’nin “göğü delen sütunu” modernist fotağrafçılıkla yakından ilişkilidir. portre biçimi olarak bilinen dikdörtgen tuvalin yapısıyla daha da belirginleştirilen koyu,aralıklı dikitler şehrin sıkışık görününümünü sunar. binalar da , o'keeffe’nin kompozisyonu kadar dik , sağlam ve kendinden emin görünür.
    -----
    study of a model for the raft of the medusa

    eş zamanlı el-göz koordinasyonu fazladan bir odak içeren renkli eskizler, birmiş bir yapıttan daha keyif verici olabilir. burada, gözler canlı ve ifade yüklü,resmedilen tenin inci gibi bir pırıltısı var ; mavi ve çikolata kahverengisi,beyaz tonlarıyla karışarak ikna edici bir fon oluşturmuştur.
    -----
    small pleasures

    wagner’in sonatları yapı bozuma uğratmasından etkilenen wassily kandinsky,plastik sanatlarda onun dengidir ; resimlerde enerjin renk girdapları yaratır. burada, orkestra seslerinin titreşimini çağrıştıran,birbirine eklemlenmiş kontrast renklerdeki boya damlalarıyla yaratılan rafine anlayışını görmekteyiz. renk tonlamaları , güçlü kaligrafik hat olarak kullanılmış keskin siyah renkle kontrast oluşturarak kompozisyonun coşkusunu zirveye taşır.
    -----

    -->2.bölüm

    üslup ve tekniğin bir araya getirilmesi sanatçının özgünlüğünü ve sanatının içeriğini yaratır ve aynı zamanda bizim görme biçimimize etki eder . izlenimciler bugün yumuşak başlı görünürler ama kendi dönemlerinde , günümüzde aşina olduğumuz parlak renkli ve gevşekçe boyanmış tuvalleriyle büyük patırtı kopartmışlardı. bükülen ,lastiğimsi saatleriyle “zamanın cammbert’i”ni (gerçek üstücülerin güneşte erimiş fransız peyniri metaforu) yaratan sanatçı olarak bilinen salvador dali ; her bir kuytunun ve çatlağın bizi başka boyutlara ,biçimlere, öykülere ve karakterlere yönlendirdiği dudak uçuklatan senaryolar çizen andy warhol henüz bunları düşünmeden önce , kendi kendisinin yaşayan, ayaklı markasıydı. francis bacon’ın , zarif kafeslerin içindeki figüre odaklandığı resimleri , piet mondrian'ın renkli geometrik soyutlamaları kadar kendine özgü bir yapı yaratmıştır.
    resimlerle örneklersek ;

    apparition of face and fruit dish on beach

    dali’nin olağanüstü gerçekçi resimleme yeteneği ,resme bakanı baştan çıkararak merak ve hayranlıkla afallatır. göz kamaştırıcı bir kişilik olan dali,biçimsel,geleneksel kompozisyonları kullanarak, atmosferik renkler ve akıl dışı ayrıntılarla , fantastik, absürt ve tuhaf olanı yaratma becerisiyle “sanatçının sihirbaza dönüşmesinin” somut örneğini oluşturur.
    -----
    woman in a red bodice and her child

    bu alışılmadık görüş açısı,biz çocuğun annesi ile olan bağına odaklanırken , çocuğun merkezde yer almasına olanak sağlar . kırmızı-turuncu renkli bluz, resmin alt kısmını tamamen kaplayarak dikkatimizi çeker . bu , bakışımızı yakalayıp daha uzağa, aynaya ve ötesine yönlendirmek için kullanılan bir hiledir.
    -----
    study from the human body

    düzgün tuval bezi üzerindeki kuru boyayı taraklayarak oluşturulan pürültülü yüzey şeffaf perdeleri çağrıştırır. bacon hayal gücümüzü manipüle eder : figür duş mu alıyor yoksa perdelerin arasından gidiyor mu ? kalçalar ve tek kulak net olarak belirlenmiştir. başın üzerindeki siyah gölgeleme , bakışımızı odaklarken impasto çalışılmış beyaz kol ile kontrast oluşturur.
    -----
    painting number 9

    mondrian’ın tipik üslubu , siyah çubuklarla bölünmüş ana renklerin üçlemesini içerir. bu mutlak kompozisyonu oluşturan parçaların ölçülerindeki çeşitlemelerdir. boşluklarla oynayan sanatçı , ritim ve gerilim yaratmak için bunlarla dengeler.
    -----------------------------------------------------------------------

    <<< işaretler >>>

    -->1.bölüm

    resimde işaretler tamamen açıkta ya da gizlenmiş olabilir . örneğin bir resimdeki perde ,pek çok şeyin göstergesi olabilir : entrika , zenginlik, tiyatro ya da sadece mekan ve rengi araştıran basit bir sanatsal fırça işi . benzer şekilde ,resimde bulunan bir kalp ya da kırmızı bir gül günümüzde aşkı akla getirirken başka dönemlerle farklı anlamlar taşıyabilir.cesare ripa, 1603 yılında semboller ve amblemler için bir kod kitabı olan “iconologia” adlı resimli yapıtını yayımlamıştı ve johannes vermeer’in de aralarında bulunduğu pek çok sanatçı bu kitabı kullanmıştır.
    resimlerle örneklersek ;

    elizabeth 1 : the rainbow portrait

    1.elizabeth’in tuttuğu gökkuşağı , cennet üzerinde gücü olduğunu ima eder. latince yazıda, kraliçenin her şeye kadir güneş olduğu anlamına gelen “güneş olmaksızın gökkuşağı da olmaz” sözü okunur. elbisenin kolu bilgelik yılanıyla süslenmiştir , gün ışığı renkli elbisenin işlemelerini oluşturan bedensiz gözler ve kulaklar ise işitsel ve görsel gücünü simgeler.
    -----
    portrait of a lady with a dog

    lavinia fontana, sanatçı bir aileden gelir ve aynı zamanda yetenekli bir müzisyendir. mücevherler ve nakışlarla göz kamaştıran kıyafetin öne çıkarıldığı bu portre zenginlik ve statüye odaklanır.minik köpek bir sadakat sembolüdür. kadının kıyafetleriyle beyaz ve kahverengi tonlu ceketi uyum içindedir. bu yüzden ceketi , formunun bir uzantısı gibi görünür , koyu renkli parlak gözleri boynundaki boncukları yineler.
    -----
    the four seasons spring

    zamanın döngüsel çarkını tasvir eden dört mevsimden biri olan bahar, ağır bir terrakotta saksıyı dışarı taşıyan , kırmızı kasketli ve yelekli gürbüz bir bahçıvanla betimlenmiştir. çalışma arkadaşları , aynı zamanda bereketi ve yenilenmeyi temsil eden fallik bir sembol olan bu yeşil uçlu,sağlıklı bir bitkiyi ekmek üzere toprağı hazırlıyorlar.
    -----
    patrick heron eliot

    georges braque’ın kübist denemelerinden esinlenmiş bu portre , profil, önden görünüm ve soyutlanmayı bir araya getirir. bu resim her ne kadar soyut fikirleri yüceltse de , eliot’ın (t.s. eliot) sağ omzuna dikkatlice bakarsak bir kedinin belli belirsiz hatlarını seçebiliriz. tablo, eliot’ın edebiyat alanında nobel ödülü kazanmasından bir yıl sonra yapılmıştır.
    -----

    -->2.bölüm

    dünyadaki geçici varlığımız esnasında ahlaki davranışları öğütleyen “vanitas” resimleri latince, “vanitas vanitatum … et omnia vanitas ( nafilenin nafilesi … her şey nafile) “ ifadesinden ilham alınarak ortaya çıkmıştır. sanatta akılmlar değişir , anlamlar kaybolur ama bazı semboller, örneğin ölümü temsil eden bir kafatası , halen kullanılır ve tercümeye de gerek yoktur.
    1960’larda erwin panofsky’nin yazıları sanatta var olan unutulmaya yüz tutmuş , anlam katmanlarını açığa çıkarken, 1974 yılında james hall sanatsal konu ve sembollerin arkasındaki hikayeleri aydınlatan bir sözlük derledi. bunlar arasında, zamanında ovidius'un hikayelerine ve tahmin edilebileceği gibi claude’un aşağıdaki resmine de esin kaynağı olan,” apuleius’un başkalaşımları’ndaki eros ve psyhe’nin hikayesi de bulunur.
    resimlerle örneklersek ;

    the enchanted castle

    psykhe’nin açmazı mahzun duruşuyla ifade edilmiştir. claude, rüya gibi bir kırsal sahne üzerine büyülü inci parlaklığı katar . öyküde psykhe’nin kaderi belirsizdir ; eğer sevgilisi uyurken ona bakacak olursa mahvolacaktır.
    -----
    astonishment of the mask wouse

    hieronymus bosch*’un çalışmasından esinlenen ensor’un kendisi de dışavurumcular için bir esin kaynağı olmuştur. burada,gizemli wouse, vanitas eşyaların dağılmış olduğu bir sahnede davetsiz misafir gibi görünür.
    -----
    woman holding a balance

    yanıtlanmamış sorularla dolu bir resim : tartının kefeler dengede fakat yine de kadın masaya tutunarak kendini sabitliyor : terazideki onun yaşamı mı ? kırmızı vurgu kadının göbeğine dikkat çeker , hamile mi ? kadın adeta ışıkla yıkanmıştır , arkasında isa’nın dirilişini ve göğe yükselişini tasvir eden bir resim , dini inancın günahlardan arındırma gücüne gönderme yapar.
    -----
    melting point of ice

    basquiat’ın enerjik , grafiti esinli resimleri,çarpışan ve karmaşık fikirleri dalgalanma etkisi yaratan boyanmış kolajlarda bir araya getirir. bir afrika maskesini andıran sırıtan kafatası, vanitas resimlerinin konularını yeniden oluştururken sanatçı,mısır’ın koruyucu tılsımı horus’un gözünü ve neyi simgelediği muğlak olan oturan fili de resme dahil eder.
    -----

    -->3.bölüm

    resimlere yeteri kadar dikkatle bakarsak çoğu zaman ne olup bittiğini anlarız – örneğin judith leyster’ın resmindeki ters dönmüş kapaklı maşrapa yeterince açık bir ifadedir ama kitaplar resimleri deşifre etmemize yardımcı olabilirler. edward collier, wither’ın faydalı kitabı “emblemesi” i (1935) bir çalışmasında resimleyerek öne çıkartmıştır. karanlık , klostrofobik iç mekanlar , dikkatimizi önemli sembollerle yönlendirebilir. renk sembolizmi ya da kodlaması farklı kültürler tarafından çeşitli şekillerde yorumlanır : beyaz sıklıkla saflık anlamına gelir( “bakire kraliçe” 1.elizabeth çoğunlukla beyazlar içinde çizilirdi) diğer diğer yandan matemle de özdeşleştirilebilmektedir ; yeşil kıskançlığı aynı zamanda da umudu akıllara getirir ; kırmızı ise tehlike mesajı verir ama çin’de mutluluk anlamına gelir.
    resimlerle örneklersek ;

    the last drop the gay cavalier

    leyster’ın şen fakat ahlaki öyküsü , büyük perhiz’in başlangıcından evvel içki alemi yapıyor olabilecek sefa düşkünlerininkidir. boş bir kum saatiyle eriyip akan mum tutan bir iskelet zamanın azaldığına işaret eder. parlak şekilde aydınlatılmış ve keskin gölgeler oluşturan özneler sanki için gülerken fotoğraf makinesine yakalanmış gibidir.
    -----
    elements of art : colour

    sir joshua reynolds’un sanat teorilerine ilişkin dörtlü kişileştirme dizisinden biri olan bu figür , elinde rengi temsil eden ve görmenize olanak tanıyan ışığı yücelten bir gökkuşağı tutuyor. renk , sanat yapmak için pigment çalarak havayı süpürürken , yayın zarif kavisi ve paletin kıvrımı tuvalin şeklini yineler. bir bukalemun , figürün ayağına türemiştir .
    -----
    flower still life with curtain

    1630’larda bazı çiçek soğanlarının fiyatı bir ev değerine yükseldiğinde bu yılların çılgınlığını tanımlamak için “tulipomania” (lale çılgınlığı) ifadesi uydurulmuştur. bu tutkuyu resimleyen bir resim edinmek ise bu durumdan haz almanın daha saygın bir yoluydu. burada yarı gizli bir görüntü olarak sunulan natürmortun kendisi arzu nesnesidir . sanatçılar farklı mevsimlerde açan çiçekleri bir arada resmedebilirler.
    -----
    still life a with a volume of wither’s emblemes

    trompe l'oeil temsilcilerinden collier, ustalık gerektiren , bakana ölümün kaçınılmazlığını anlatan memento mori resimlerinde uzmanlaşmıştır. uyarıcı motto “vanitas vanitalatum” yani nafilenin nafilesi bir kurukafa , bir kum saati ve bir kronometrenin yanında yerini almışken zengin , püskülerle süslenmiş ipek ,müzik ,şarap ve meyve dünyevi zevkleri akla getirir. müzik aletlerinin zekice yerleştirilişi bizi resim boyunca yönlendirir.
    -----------------------------------------------------------------------

    kaynak : liz rideal'ın "resimler nasıl okunur ?" kitabı(yem yayınevi).
1 entry daha
hesabın var mı? giriş yap